Opmerkelijke daling in vruchtbaarheidscijfers

Er is een opmerkelijke wereldwijde daling van het aantal kinderen dat vrouwen krijgen, zeggen onderzoekers. Hun rapport concludeert dat de daling van het vruchtbaarheidscijfer betekende dat bijna de helft van de landen nu wordt geconfronteerd met een "baby bust" - wat betekent dat er onvoldoende kinderen zijn om hun bevolkingsomvang te behouden.

De onderzoekers zeiden dat de bevindingen een "enorme verrassing" waren. En er zouden ingrijpende gevolgen zijn voor samenlevingen met "meer grootouders dan kleinkinderen". De studie, gepubliceerd in de Lancet, volgde de trends in elk land van 1950 tot 2017.

In 1950 hadden vrouwen gemiddeld 4,7 kinderen in hun leven. Het vruchtbaarheidscijfer is vorig jaar bijna gehalveerd tot 2,4 kinderen per vrouw. Maar dat markeert een enorme variatie tussen naties. Het vruchtbaarheidscijfer in Niger, West-Afrika, is 7,1, maar op het Mediterrane eiland Cyprus hebben vrouwen gemiddeld één kind.

Telkens wanneer het gemiddelde vruchtbaarheidscijfer van een land onder ongeveer 2,1 daalt, zullen de populaties uiteindelijk beginnen te krimpen (dit cijfer van de 'baby bust' is opmerkelijk hoger in landen met hoge sterfcijfers in de kindertijd).

Bij het begin van de studie, in 1950, waren er nul naties in deze positie. Prof Christopher Murray, de directeur van het Institute for Health Metrics and Evaluation aan de Universiteit van Washington, vertelde de BBC: "We hebben dit keerpunt bereikt waar de helft van de landen vruchtbaarheidscijfers onder het vervangingsniveau heeft, dus als er niets gebeurt, zullen de bevolkingen in die landen afnemen. Het is een opmerkelijke overgang.”

Meer economisch ontwikkelde landen, waaronder het grootste deel van Europa, de VS, Zuid-Korea en Australië hebben lagere geboortecijfers. Het betekent niet dat het aantal mensen dat in deze landen leeft afneemt, althans nog niet omdat de grootte van een bevolking een combinatie is van het vruchtbaarheidscijfer, sterftecijfer en migratie. Het kan ook een generatie duren voordat veranderingen in het vruchtbaarheidscijfer kunnen worden toegepast.

Maar Prof Murray zei: "We zullen binnenkort overgaan naar een punt waar samenlevingen worstelen met een afnemende bevolking." De helft van de naties ter wereld produceert nog steeds genoeg kinderen om te groeien, maar naarmate meer landen economisch vooruitgaan, zullen meer landen lagere vruchtbaarheidscijfers hebben.

Daling geboortecijfer
De daling van het vruchtbaarheidscijfer komt niet door het aantal spermacellen of door iets dat normaal in je opkomt als je aan vruchtbaarheid denkt. In plaats daarvan wordt het neergezet op drie belangrijke factoren: - Minder sterfgevallen in de kindertijd, wat betekent dat vrouwen minder baby’s hebben; - Meer toegang tot anticonceptie en meer vrouwen in onderwijs en werk. In veel opzichten zijn dalende geboortecijfers een succesverhaal.

Zonder migratie zullen landen te maken krijgen met vergrijzing en krimp van de bevolking. Dr. George Leeson, directeur van het Oxford Institute of Population Aging, zegt dat dit geen slechte zaak hoeft te zijn, zolang de hele samenleving zich aanpast aan de enorme demografische verandering. Hij vertelde de BBC: "Demografie heeft invloed op elk aspect van ons leven, kijk gewoon uit je raam naar de mensen op straat, de huizen, het verkeer, de consumptie, het wordt allemaal aangedreven door demografie.”

"Alles wat we van plan zijn, wordt niet alleen aangedreven door de aantallen in de bevolking, maar ook door de leeftijdsopbouw en die is aan het veranderen, dus we hebben er fundamenteel geen vat op." Hij denkt dat werkplekken zullen moeten veranderen en zelfs het idee om met pensioen te gaan bij 68, het huidige maximum in het Verenigd Koninkrijk, zal onhoudbaar zijn.

Het rapport, onderdeel van de Global Burden of Diseases-analyse, zegt dat de getroffen landen moeten overwegen om de immigratie te vergroten, wat haar eigen problemen kan veroorzaken, of beleid introduceren om vrouwen aan te moedigen om meer kinderen te krijgen, die vaak falen.

Rapporteur Prof Murray betoogt: "Over de huidige trends zullen er maar heel weinig kinderen en veel mensen ouder dan 65 zijn en dat is erg moeilijk om de wereldwijde samenleving te ondersteunen. Denk aan alle diepgaande sociale en economische gevolgen van een dergelijke gestructureerde samenleving met meer grootouders dan kleinkinderen.”

Hij voegt eraan toe: "Ik denk dat Japan zich hier erg van bewust is, ze worden geconfronteerd met afnemende populaties, maar ik denk niet dat het in veel landen in het Westen hetzelfde is, omdat lage vruchtbaarheid is gecompenseerd met migratie. Op mondiaal niveau is er geen migratieoplossing", zegt Murray.
"Maar hoewel de verandering de samenleving kan uitdagen, kan het ook voordelen voor het milieu hebben gezien de impact van onze soort."

China
China kent sinds 1950 een enorme bevolkingsgroei, van ongeveer een half miljard inwoners tot 1,4 miljard. Maar ook hij staat voor de uitdaging van vruchtbaarheidscijfers, die in 2017 slechts 1,5 bedroeg. China is onlangs afgestapt van zijn één- kind- beleid.

De reden dat ontwikkelde landen een geboortecijfer van 2,1 nodig hebben, is omdat niet alle kinderen tot de volwassen leeftijd overleven en baby's waarschijnlijk zo een beetje meer mannelijk dan vrouwelijk zijn.

Maar in China toont het rapport aan dat voor elke 100 meisjes die daar werden geboren 117 jongens waren die "een zeer substantiële geslachts-selectieve abortus impliceren en zelfs de mogelijkheid van kindermoord voor vrouwelijke foetussen". Dat betekent dat er nog meer kinderen geboren moeten worden om een stabiele populatie te hebben.