BEP respecteert besluit president over granman

De BEP (coalitie) vraagt in een verklaring de samenleving om het hoofd koel te houden in de kwestie van de opvolging van het stamhoofd van de Saramaccaners. Er is veel commotie ontstaan nadat president Desi Bouterse Albert Aboikoni heeft erkend als granman uit drie personen die ritueel ingewijd zijn. Minister Edgar Dikan van Regionale Ontwikkeling (BEP) heeft een leidende rol gehad in het organisatieproces. De BEP houdt vanmiddag een persconferentie over deze aangelegenheid. De BEP draagt mede regeringsverantwoordelijkheid en respecteert het besluit van president Desi Bouterse.

De verklaring van de BEP:
De opvolging van de in 2014 ingeslapen Gaama der Saamaka Belfon Aboikoni heeft door interne ruzie ongeveer vier jaren geduurd. Wanneer we kijken naar het rijtje van Saamaka Gaama vanaf 1762 dan blijkt dat de opvolging van het Grootopperhoofd Abini (1762-1767) het langste heeft geduurd, acht jaren. Na zijn heengaan in 1767 werd hij pas in 1775 opgevolgd door Kwaku Etja (1775-1783). Daarna volgt de opvolging van Abraham Wetiwojo met een duur van drie jaren. Hij was Gaama in de periode 1835-1867 en werd pas in 1870 opgevolgd door Faansibona (Frans Bona; 1870-1886).

De opvolgingen vanaf Faansibona tot en met Songo Aboikoni hebben een duur van één tot twee jaren. Een conclusie uit wat hier boven staat is dat opvolging van Gaama Abini en van Gaama Belfon Aboikoni de langste zijn geweest in de bestuurlijke geschiedenis van het Saamaka volk en de Matjaw-lo. De lange duur van de meeste opvolgingen hebben meestal als redenen gehad interne strubbelingen over de keuze van de opvolger, sociale, economische en religieuze omstandigheden, bemoeienis van de centrale (koloniale) overheid met het oog op loyaliteit van de opvolger en gebrek aan geschikte kandidaten in termen van zusterskind of anderszins èn persoonlijke kwaliteiten.

De lange duur van de opvolging van de Gaama heeft invloed op de Saamaka samenleving gehad. Zo heeft de centrale overheid geen centraal aanspreekpunt voor zaken die de totale groep raken. Er kan geen afstemming met het Grootopperhoofd plaatsvinden over beleid- en bestuurszaken. Voordrachten en benoemingen van dignitarissen stagneren. Belangrijke culturele en rituele handelingen waar de instemming en/of zegen van de Gaama voor nodig is, kunnen geen voortgang vinden. Het oplossen van conflicten waarbij de Gaama optreedt als opperrechter kan niet plaatsvinden omdat de functionaris er niet is. Er ontstaat ruimte voor individuen en/of groepen om naar eigen inzichten dingen te doen die de totale groep nog verder van huis brengen.

Rekening houdend met de negatieve effecten van het ontbreken van een Gaama op de Saamaka samenleving, hebben de hoofdkapiteins die vallen onder zijn gezag na onderling overleg de President van Republiek Suriname gevraagd tussen partijen te komen. Per brief hebben de hoofdkapiteins het Staatshoofd gezegd dat ze het opvolgingsconflict niet zelf kunnen oplossen en ze vragen hem om één Gaama te erkennen uit de drie naar voren geschoven personen.

De BEP is zich ervan bewust dat de werkwijze van de hoofdkapiteins geen schoonheidsprijs verdient. Het beste zou zijn dat de Matjaw-lo zelf een Gaama voor erkenning aan de President had aangeboden, ondersteund door de hoofdkapiteins van de andere lo’s. Daar zij, de hoofdkapiteins, voor de gevolgde weg hebben gekozen kan de BEP niet anders dan de handeling van de hoofdkapiteins respecteren. De hoofdkapiteins zijn de vertegenwoordigers van de verschillende groepen waaruit de Saamaka samenleving bestaat en de BEP neemt aan dat ze wel weten wat het beste is voor de groep. Bovendien is de BEP geen organisatie die belerend groepen benaderd.
De Saamaka gemeenschap wordt bestuurd door gezagsdragers of leiders die op basis van het heersende gewoonterecht worden aangewezen. Aangewezen, omdat deze leiders meestal hun functie erven van een voorganger. Om die reden worden ze aangeduid als traditionele gezagsdragers of leiders.

Respect voor Presidentieel besluit
Nadat de President de brief van de hoofdkapiteins heeft ontvangen, heeft hij een kleine commissie aan het werk gezet om te proberen of de conflictpartijen slechts één Gaama voor erkenning door de overheid naar voren kunnen schuiven. De commissieleden hebben met twee van de drie partijen gesproken maar de standpunten bleven ongewijzigd. De derde partij bleef ook op haar standpunt. De overeengekomen werkwijze om door middel van een krutu één Gaama naar voren te schuiven en voor te dragen aan de overheid, heeft niet het gewenste resultaat opgeleverd. Als antwoord gaf de commissie haar mandaat terug aan de President.

Op weg naar een beslissing heeft de President gemeend de drie ingewijde Gaama, de hoofdkapiteins van de Saamaka en de Gaama en stamhoofden van de overige Tribalen en zuidelijke Inheemse volken te informeren over het voortgaande proces. Het gesprek met drie de traditioneel ingewijde Gaama en hun metgezellen vond plaats op vrijdag 3 augustus. Het gesprek met de hoofdkapiteins en/of hun vertegenwoordigers was op zaterdag 4 augustus, terwijl de President de overige Tribale en Inheemse traditionele leiders op maandag 6 augustus informeerde over de stand van zaken.

De BEP heeft op basis van verkregen informatie geconstateerd dat gaandeweg de besprekingen van de President met de traditionele leiders ideeën zijn gaan leven die voor verwarring hebben gezorgd. Ongewild is bij delen van de deelnemers aan het overleg het idee of de verwachting ontstaan dat de overige tribale en inheemse gezagsdragers door de President uitgenodigd zijn om te beslissen wie de volgende Saamaka Gaama moet zijn. De President heeft met het horen van de overige tribale en inheemse leiders slechts twee dingen beoogd: de gezagsdragers informeren in welk stadium het proces om te komen tot de erkenning van een Saamaka Gaama zich bevindt en van de traditionele leiders informatie te verkrijgen die kan bijdragen aan een weloverwogen beslissing.

De BEP beseft welke effecten er verbonden zijn aan iedere keuze om welke gaama-kandidaat dan ook te erkennen. De partij draagt mede regeringsverantwoordelijkheid en zal niet weglopen van besluiten van de huidige regering. Op grond daarvan respecteert de BEP de beslissing van de President om één van de gepresenteerde Gaama te erkennen als gesprekspartner op het hoogste niveau van de Saamaka samenleving en de BEP-minister van RO om aan het besluit uitvoering te geven. De hoofdkapiteins hebben na gemeen overleg de President op 28 februari 2018 schriftelijk gevraagd een besluit te nemen en aangegeven achter elk besluit van de President te zullen staan. De BEP begrijpt dat eenieder een beslissing in zijn of haar voordeel wenst te zien, maar keuze maken is altijd pijnlijk. De BEP zal nimmer toestaan dat de belangen van tribale en inheemse gemeenschappen en andere achtergestelde groepen worden geschaad.

Wettelijke erkenning adviesrol van traditionele gezagsdragers
Adviseren kan bindend of niet bindend zijn. Overleg met en overname van ideeën en/of suggesties van traditionele gezagsdragers door centrale en/of regionale, bestuurlijke instituten is meestal afhankelijk van de persoon die een bepaalde functie bekleedt en de tijdsgeest. Het is misleidend om het traditioneel gezag voor te spiegelen dat ze bij regeringsbesluiten het laatste woord hebben. Het is de wens die spreekt en niet de werkelijkheid. BEP wil de traditionele gezagsdragers behoeden voor dergelijke valse voorstellingen van zaken en het ophitsen tegen het centraal gezag. BEP komt op voor de rechten van onder andere alle achtergestelde groepen in Suriname, vooral de tribale gemeenschappen, maar weigert mee te doen aan sektarisme. Het bestuurlijk evenwicht dat vooral tussen 1950 en 2010 door de Gaama Agwago, Gazon, Forster en Abone is gesmeed wenst de BEP voor geen cent of stem prijs te geven.

Het moet duidelijk zijn dat de traditie van aanwijzing tot erkenning van een traditionele gezagsdrager niet alleen omvat de rituelen/ceremonieën in het gebied zelf maar ook de handelingen in Paramaribo. Willen we het anders, dan vergt dat overleg tussen de tribale gemeenschappen en de centrale overheid. BEP is zich daarvan bewust en zoekt bij alle kiezers in Suriname politieke steun om daaraan te kunnen werken. De partij pleit in dat kader voor wettelijke erkenning van de adviesrol van het traditionele gezag ten opzichte van het centrale gezag.

Er worden analyses gemaakt en conclusies getrokken zonder de juiste informatie of op basis van vooroordelen. De BEP als verantwoordelijke politieke organisatie wenst niet te gaan op het terrein van manipulatie en opruien. Wie daarvoor blijft pleiten schaadt juist de tradities van de gaamaschap bij Saamaka en de Matjaw-lo.
Het is afkeurenswaardig dat kwaadwilligen een andere draai proberen geven aan het proces om te komen tot de erkenning van de Saamaka Gaama. Deze kwaadwilligen zijn meestal eenzijdig geïnformeerd, hebben totaal geen informatie of zijn bevooroordeeld.

De BEP zal zich de komende tijd samen met de Saamaka stam zich beijveren om de ontwikkeling van het gebied sneller te hand nemen.
De partij roept de totale gemeenschap op om het hoofd koel te houden.