India: Voormalige premier Vajpayee overleden

De voormalige premier Atal Bihari Vajpayee, die opdracht gaf tot kernproeven om India tot kernwapenmacht te maken en met de bus naar Pakistan reisde in een groots diplomatiek gebaar, is vandaag donderdag overleden. Hij werd in het ziekenhuis behandeld voor aan ouderdom gerelateerde ziekten. Vajpayee, die werd gezien als het gematigde gezicht van het hindoe-nationalisme, is 93 jaar geworden.

Dichter-politicus Vajpayee was een van de meest populaire leiders van premier Narendra Modi's regerende hindoe-nationalistische Bharatiya Janata-partij (BJP). Maar in tegenstelling tot Modi, was Vajpayee het gematigde gezicht van het hindoe-nationalisme en werd hij zelfs bewonderd door prominente politieke vijanden. Modi is volgens critici een polariserende figuur, ondanks zijn belofte van inclusieve ontwikkeling voor de1,3 miljard bewoners van India.

Vajpayee was in 1996 kortstondig premier en dan weer drie keer van 1998 tot 2004. Hij was een van de oprichters van de BJP die momenteel aan de macht is. Vajpayee was een reus van de Indiase politiek.

"Voormalige premier Atal Bihari Vajpayee werd geliefd en gerespecteerd door miljoenen. Mijn condoleances aan zijn familie en al zijn bewonderaars. We zullen hem missen, "tweette Rahul Gandhi, voorzitter van de oppositionele Congrespartij.
Vajpayee was één van de weinige leiders van de BJP om zijn leed te uiten toen honderden moslims in 2002 in de westelijke deelstaat Gujarat, die door Modi werd bestuurd, werden gedood tijdens een opstand. Vajpayee noemde de vernietiging van een 16e-eeuwse moskee op een omstreden plek door hindoe-fanatici in 1992, het donkerste uur van India.

Hij verdedigde echter ook een hindoe-campagne voor de bouw van een tempel op de omstreden locatie, waar volgens hindoes de geboorteplaats was van (god) koning Rama.

Modi zei dat het ambtstermijn van Vajpayee India op een snel pad naar groei had gezet. "Het was het voorbeeldige leiderschap van Atal Ji dat de basis heeft gelegd voor een sterk, welvarend en inclusief India in de 21e eeuw", zei Modi in een tweet.
Vajpayee kreeg in 2009 een beroerte en trok zich terug uit het publieke toneel. Leiders van de BJP verzamelden zich in zijn huis in New Delhi om hun respect te betuigen.
Als premier was Vajpayee niet bang om risico's te nemen. Hij gaf in 1998 het startsein voor ondergrondse kernproeven, waarbij hij geloofde dat kernwapens afschrikwekkend zouden zijn tegen China en Pakistan. Het was de eerste keer dat India sinds 1974 kernproeven deed.

Pakistan reageerde met zes eigen proeven, waarmee de veiligheid in Zuid-Azië voor altijd veranderde. Het veroorzaakte een strijd tussen beide landen om massavernietigingswapens te vergaren. Maar een jaar later reed Vajpayee op de eerste bus van een nieuw bustraject van Delhi naar de Pakistaanse stad Lahore. Het was een zeldzame reis van een Indiase premier om de banden met zijn buurland Pakistan te verstevigen. Vajpayee had toen een opmerkelijke top met Nawaz Sharif die toen de premier van Pakistan was. De twee mannen stemden onder politieke druk in met een aantal vertrouwenwekkende maatregelen. Maar de spanningen met Pakistan zijn opnieuw toegenomen na de machtsovername door het Pakistaanse leger onder generaal Pervez Musharraf.