Iran: Westen heeft geen recht veranderingen te brengen

De Iraanse president Hassan Rouhani heeft vraagtekens gezet bij de legitimiteit van de inspanningen van de Verenigde Staten (VS) en zijn Europese bondgenoten om een nucleair akkoord met zijn land te veranderen. De Amerikaanse en Franse leiders hebben dinsdag aangekondigd dat ze aan een "nieuwe overeenkomst" werkten die de voorwaarden van het akkoord van 2015 zou uitbreiden en verlengen.

Maar Rouhani zegt dat ze geen "recht" hadden om opnieuw te onderhandelen over een overeenkomst met zeven partijen. Hij heeft ook de Amerikaanse president Donald Trump afgewezen als een "handelaar" die onbevoegd was om commentaar te leveren op mondiale verdragen. "Je hebt geen achtergrond in de politiek," zei hij. "Je hebt geen juridische achtergrond, je hebt geen achtergrondinformatie over internationale verdragen."

Trump heeft gezegd dat de VS sancties zullen opleggen aan Iran die op 12 mei onder de overeenkomst zijn opgeschort, tenzij het Congres en de Europese machten de "rampzalige fouten" herstellen. Amerikaanse en Europese functionarissen zouden naar verluidt vooruitgang hebben geboekt bij twee van zijn eisen. Het gaat erom dat Iran onmiddellijk internationale inspecteurs toegang geeft tot alle sites die ze willen zien, en dat Iran de ontwikkeling en het testen van ballistische raketten stopt.

Problematischer is zijn oproep om de tijdslimieten van de deal, of "sunset-clausules", te verwijderen van de gevoelige nucleaire activiteiten van Iran en deze openbaar te maken. "Samen met een leider van een Europees land [de Amerikanen] zeggen ze: 'We willen beslissen over een akkoord dat door zeven partijen is bereikt’, zei Rouhani woensdag in een televisietoespraak in de stad Tabriz. "Waarvoor? Met welk recht?"

Rouhani zei dat Iran "goodwill toonde aan de wereld" toen het het akkoord ondertekende en wilde bewijzen dat het "niet probeerde massavernietigingswapens te verwerven". Hij waarschuwde dinsdag dat er "ernstige gevolgen" zouden zijn als de VS sancties opnieuw zou goedkeuren. Hij heeft geen details gegeven, maar Iraanse functionarissen hebben gezegd dat uraniumverrijking binnen enkele dagen kan worden opgevoerd en dat het land zich kan terugtrekken uit het non-proliferatieverdrag.

De Franse president Emmanuel Macron is voor een driedaags staatsbezoek in de VS. Hij is het eerste staatshoofd die op staatsbezoek is sinds Donald Trump president is geworden. Macron heeft er bij Trump gelobbyd om zich te houden aan het akkoord met Iran dat in 2015 is overeengekomen, “omdat er geen betere optie is.” De Duitse bondskanselier Angela Merkel zal de VS vrijdag bezoeken om een laatste poging te doen om Trump ervan te weerhouden het akkoord te torpederen.

"Ik denk dat we een grote kans hebben om misschien een veel grotere deal te maken, " zei president Trump op de eerste dag van het bezoek van Macron. Hij voegde eraan toe dat elke nieuwe overeenkomst op "solide basis" moet worden gebouwd. "Ze hadden een overeenkomst moeten sluiten die Jemen betrekt, die betrekking had op Syrië en op andere delen van het Midden-Oosten," stelde de Amerikaanse leider. Hij omschreef het akkoord van 2015 als "krankzinnig".

Ondertussen is Macron het erover eens dat de invloed van Teheran in de regio deel moet uitmaken van de onderhandelingen. Hij benadrukte ook dat - naast het controleren van Irans nucleaire programma voor het volgende decennium zoals de huidige overeenkomst beoogt- een nieuwe overeenkomst zou moeten gaan over zijn nucleaire activiteiten voor de langere termijn, evenals over zijn programma voor ballistische raketten. Hij zei dat hij met president Trump eraan werkte om een 'nieuw raamwerk' te bouwen in het Midden-Oosten - en vooral in Syrië.

De Amerikaanse president klaagt al lang dat het akkoord - ondertekend door de VS, Iran, Europa, Rusland, China en Duitsland - niets doet om de steun van Iran aan militante groepen in de regio, zoals Hezbollah, te stoppen. Hij eist ook dat de ondertekenaars van het pact permanente beperkingen overeenkomen op de uraniumverrijking van Iran.

De deal met Iran is niet de enige mogelijke bron van onenigheid tussen de twee leiders. Op de agenda staat ook het klimaatakkoord van Parijs, het besluit van de VS om Jeruzalem te erkennen als de hoofdstad van Israël, en geplande Amerikaanse tarieven op EU-staal en aluminium.