Start project Javaans cultureel erfgoed in Suriname

Javanen in Suriname zijn gestart met het op papier zetten van hun cultureel erfgoed. Trekker van het project is de Vereniging Herdenking Javaanse Immigratie (VHJI). Zondag hield de organisatie de eerste informatiesessie met Javaanse culturele en religieuze vertegenwoordigers. “Zij hebben allen hun medewerking toegezegd voor de vastlegging en kennisoverdracht van hun specifieke kunde”, zegt Cherryl Moentari voorzitter van de VHJI-werkgroep Immaterieel Cultureel Erfgoed.

Het directoraat Cultuur heeft de VHJI gevraagd om een lijst samen te stellen van het immateriële culturele erfgoed van de Javaans Surinaamse gemeenschap. Na verschillende trainingen te hebben gevolgd, was de werkgroep zondag zover om de eerste consultatie te houden. Het was een verrassende opkomst van personen uit Paramaribo, Wanica en Saramacca. “De opkomst was heel goed. We hebben mensen en organisaties gezien waarmee wij niet eerder bekend mee waren.”

Verschillende sprekers gaven eerst het belang aan van vastlegging, overdracht en behoud van je eigen cultuur, religie, waarden en normen in het dagelijks leven. Er volgde ook een uitgebreide uitleg over wat Immaterieel Cultureel Erfgoed is. Ook wat eventueel onder die van de Javaans Surinaamse gemeenschap kan worden ondergebracht. Hierna kwamen de aanwezigen met hun suggesties. Er volgde een scala aan voorstellingen van diverse podiumkunsten, culinaire kunsten, ceremoniën bij huwelijk en zwangerschap tot aan spirituele en religieuze elementen.
Meerdere personen haalden de gesproken Javaanse taal in Suriname aan, vertelt Moentari. “Zij vonden dat het belangrijk is om je taal te kennen, wil je je cultuur begrijpen.” Zij legt uit: als je de taal niet machtig bent, weet je niet wat op het podium gebeurt, bijvoorbeeld bij een Wayang-kullit show. “Dus kennisoverdracht van alle Javaanse kunst, cultuur, leefgewoontes en religie zal met de taal beginnen, stelden enkele aanwezigen.”

Om een zoveel mogelijk uitgebreide (brede) basislijst te maken, zal de werkgroep de komende maanden de districten in trekken. Na alle gespreksronden volgt die met onder andere Javaanse cultuurkenners om de basislijst door te nemen en te komen tot een definitieve lijst. De werkgroep heeft verschillende trainingen vanuit Cultuur en de Unesco gevolgd om het project uit te voeren en hoe te werk te gaan.

Veel zaken zoals batik, gamelanmuziek, djaran kepang of bami zijn misschien al vastgelegd door Indonesië zelf. Maar bijvoorbeeld de omgeving, speciale ingrediënten, gebruiken, voorwerpen, instrumenten gelinkt aan Suriname, maken dat ons erfgoed behoort tot het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Javaans Surinaamse gemeenschap. “Onze taal, het Surinaams Javaans, is daar een van.”
Moentari zegt dat er nog veel werk te verzetten is. “Dit is echt het prille begin. Wij hopen dat wij aan het eind kunnen bijdragen aan de nationale lijst van Suriname, gevolgd door plaatsing op de internationale lijst.” De werkgroep heeft zichzelf geen deadline opgelegd om het project af te ronden. “Het zou natuurlijk mooi zijn als we deze lijst volgend jaar bij de herdenking van 128 jaar Javaanse Immigratie kunnen presenteren.”

Afgelopen februari heeft het parlement de goedkeuring gegeven voor Surinames toetreding tot de Unesco Conventie ter bescherming van immaterieel erfgoed. Vanuit het directoraat Cultuur zijn verschillende cultuurorganisaties benaderd om hun specifieke deel in kaart te brengen.

De VHJI regio Dijkveld voerde in augustus de Kawinan, Mitoni en Sunatan op. Typisch Javaanse gewoonten en gebruiken, die aan het vervagen zijn en/of niet algemeen bekend zijn onder de Surinamers. Deze traditionele ceremoniën bij huwelijken, zwangerschap/geboorte en besnijdenis werden authentiek uitgebeeld in het teken van Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Javanen in Suriname.