Monorath: Begrotingstekort raakt rechtsstaat

Harish Monorath, deken van de Surinaamse Orde van Advocaten (SOVA), heeft maandag opgeroepen tot samenwerken en periodiek overleg. “Zonder samenwerking kunnen wij geen enkel doel realiseren, laat staan een beleid gekoppeld aan termijnen realiseren.” Monorath sprak tijdens de opening van het nieuwe zittingsjaar van het Hof van Justitie.

Verwijzend naar eerdere toespraken waar hij het over lef heeft gehad, zei Monorath: lef hebben betekent investeren in zaken die van belang zijn voor het functioneren van de rechtsstaat. De waarnemend president presenteerde afgelopen vrijdag in het parlement een tekort van SRD 1,4 miljard op de begroting. Dit tekort “raakt de rechtsstaat rechtstreeks en kan funest zijn bij de realisering van nieuwe en belangrijke doelen”.

Monorath vraagt zich af hoeveel bij het onderwerp rechtsstaat is geknipt om het tekort te kunnen minimaliseren. “Leven in een rechtsstaat is het allerbelangrijkste wat een burger en/of justitiabele kan hebben als fundamentele waarborg voor het mens-zijn.” Hij deed een beroep op het parlement om zo min mogelijk te knippen in de begroting voor de rechtelijke organisatie. Indien dit toch gebeurt, dan ziet hij graag dat dit in overleg wordt gedaan. De rechtelijke macht kan dan zeggen wat wel of niet kan blijven.

Suriname functioneert via waarnemers
De deken ging een stapje verder in zijn rede over lef hebben. Hij gaf aan dat elke rechtsstaat actoren heeft die rechtstreeks betrokken zijn in de besluitvormingsprocessen. “De rechtsstaat Suriname functioneert momenteel praktisch middels waarneming, welke geen gezonde groei bewerkstelligt en ons internationaal onsterfelijk klungelig doet overkomen.” Suriname kent een waarnemend directeur en minister voor het ministerie van Justitie. Een waarnemend korpschef, een waarnemend Hofpresident en thans een waarnemend president voor het land, merkte hij op. “Wie is verantwoordelijke en tot waar gelden de taken bij waarnemingen?”

Er is lef vanuit de regering nodig “om mensen in de functies te benoemen en niet in hun functies te laten hangen”, vindt Monorath. In de ambtenarij wijst volgens hem de ambtenarenrechter dit zeker af, “immers niemand kan jaren in de waarneming zitten”. Bij waarneming kunnen of mogen personen bepaalde beslissingen niet nemen. Donors werken niet graag samen met vervangers, omdat dit als tijdverlies wordt gezien.

Crisis
Monorath stond ook stil bij de crisis in het land. Hij gelooft niet dat uitdagingen binnen de rechtsstaat een crisis veroorzaken bij de rechtelijke macht. In de afgelopen twee jaren hebben wij mogen gadeslaan hoe de publieke discussie plaatsvond over spraakmakende zaken, zoals het 8 decemberproces, de Terugroepwet en die over stakingen, merkte Monorath op. Het was opvallend dat ondanks burgers er ernstige moeite mee hadden, zij de waarden van de rechtsstaat steeds benadrukten.

Het land is in een economische recessie en er is weinig geloof in veel zaken, vindt de deken. De burgers moeten steeds informatie krijgen – ook vanuit het Hof via een persrechter. Suriname kan zich ook laten toetsen voor een plaats op de ‘Rule of Law Index’, stelde hij voor. Een andere optie is het houden van een enquête onder de burgers, “in hoeverre Surinamers vertrouwen hebben in de rechtsstaat”. Wat volgens Monorath wel als crisis kan worden aangemerkt is dat er teveel rechtszaken op een rol worden geplaatst. Hierdoor duren de zaken erg lang. Partijen moeten gezamenlijk nagaan hoe vraagstukken op te lossen via arbitrage, bemiddeling of instellen van een ambtenarenrechter.

Namens de Orde zei Monorath alle steun toe aan het Hof. Er is veel veranderd en aangepakt in de afgelopen drie jaren, maar er moet nog meer gebeuren. Hij somde onder meer het tekort aan rechters, lange duur van zittingen en de achterhaalde regeling voor kosteloze bijstand voor advocaten op.

SOVA best tevreden
De SOVA is best tevreden over haar bereikte doelen in het afgelopen jaar, gaf de deken aan. De organisatie werkt ernaar toe om tijdens de jaarlijkse algemene ledenvergadering in oktober steeds een jaarplan, met termijn en budget te presenteren aan de leden, gaf de deken aan. De ontwikkeling van de eigen gedragscode, ere regelen, een website en databank staan nog steeds op de agenda.

Volgende maand eindigt de beroepsopleiding, waaraan 56 advocaat-stagiairs meedoen. De opleiding goed voor SRD 2 miljoen, is deels uit de Twinning bekostigd. “De opleiding is een grote stap in de toekomst van procesvertegenwoordigingen en garandeert een goede overgang van de oude garde naar een nieuwe generatie advocaten.”