Ook Javaans Nieuwjaar Sasi Sura 1951 ingeluid

Het is vrijdagavond. Enkele Javaanse oost- en westbidders binnen de Islam, verwelkomen gezamenlijk achter één tafel het Javaans Nieuwjaar 1951. Evenals honderden Javanisten hebben zij zich, op deze eerste dag van de heilige vastenmaand Sasi Sura (lees suro), gericht tot de Almachtige.

Gastheer is Salimin Ardjooetomo–captain Does van R.P. Does Cabaret. “Ik ben een moslim, een oostbidder met behoud van de Javaanse tradities”, zegt hij aan Starnieuws. ”En het is een traditie van ons om het Javaans Nieuwjaar te vieren.”
Nadat de voorgangers hun gebed in de moskee of elders hebben gedaan, schuiven zij aan achter de tafel voor de traditionele slametan (religieuze gemeenschappelijke heilsmaaltijd). De imam, een oostbidder begint als eerst met het aansteken van de minjang (pot met brandende wierook). De slamentan wordt verder geleid door een westbidder die de betekenis van de verschillende gerechten uitlegt, waarna een oostbidder afsluit met een gebed. “Ja, in feite is dit wel uniek”, zegt Ardjooetomo. “De vrienden van de cabaretgroep bestaan uit een mengelmoes van oost en west. En het verloopt allemaal harmonieus. Geen problemen. Het sterkt ons juist om samen te gaan.”

Behoud Javaanse cultuur
Onder de gasten zijn ook vertegenwoordigers van de Indonesische ambassade te Paramaribo. “De ambassade apprecieert hetgeen is gedaan door Pak Does om Sasi Sura te vieren als deel van het behoud van de Javaanse cultuur”, geeft Bibid Kuslandinu, derde secretaris belast met Sociale en Culturele betrekking aan. “En om moslims met verschillende achtergronden- ngetan (oost) en ngulon (west) bij een te brengen om samen te bidden.”

De cabaretgroep organiseert de dankdienst jaarlijks om de Almachtige te danken voor de bescherming en ondersteuning in het afgelopen jaar. R.P. Cabaret bestond op 1 augustus precies 25 jaar, licht de groepsleider toe. Mochten wij deze dankdienst overslaan in deze periode, dan komen de cabaretleden in opstand, lacht Ardjooetomo. “Het is om de saamhorigheid te bevorderen. Alles gebeurt dan ook gezamenlijk.”

Verplichting Javaan
De dankdienst aan het begin van de Sasi Sura staat ook in het teken van de verplichting als Javaan. Javanisten kennen tien of vijftien dagen vasten in deze maand, “maar ik heb de slechts de verplichting om één dag vasten na te komen.” Ardjooetomo startte woensdag met het vasten en onthield zich een etmaal van spijzen en drank. “Het is de reiniging van de geest. Je mediteert en bezint opnieuw over de leer.” Ook andere groepsleden hebben gevast. Nu hun verplichting achter de rug is en de slamentan is gehouden, mag de groep doorgaan met hun optredens in de heilige maand.

Ardjooetomo behoort tot de moslimgemeente Nurulhuda op Dessa, Lelydorp. Samen met de andere oprichters houden zij zich aan het standpunt dat de Javaanse tradities, cultuur, zeden en gewoontes niet overboord worden gegooid. Door de jaren heen konden meerdere oostbidders zich hierin terugvinden. Zo ontstond twee jaar geleden de Perhimpunan Islam Wali Songo (PIWS). De PIWS wordt geleid door Sabar Kasanoemar en heeft als adviseur Ustad Marcel Amatdanman.

De heilige maand Sasi Sura eindigt op 22 oktober 2017. Sasi staat voor maand en Sura betekent: ‘Suci’ (heilig) en ‘Ra’ betekent: ‘Roggo’ het lichaam. Traditioneel vieren alle gemeentes de eerste dag heel groots. Enkele gemeentes hebben hun slamentan gelijk na het beëindigen van het vasten gehouden, terwijl andere vrijdagavond bijeen kwamen. Ook nieuwe leden zijn op deze eerste dag na de slamentan gedoopt tot Javanisten, zoals bij Rahayu Purnama Mulyo Sejatie te Dijkveld.

Javanisme
De laatste twee weken binnen de Sasi Sura maand houden enkele gemeentes weer hun dankdiensten om deze met derden te gedenken. Suriname kent ongeveer vijf tot tienduizend Javanisten die de Agama Jawa (Javanisme) belijden. Dit is een mengvorm van Animisme, Hindoeïsme, Boeddhisme met elementen uit de Islam. In 2014 heeft de regering de Javanisten eenmalig een vrije dag toegekend. Die viel samen met de laatste dag van de heilige maand en was niet gelijkgesteld met de zondag.

De Javaans Islamitische beweging in Suriname kent afhankelijk van de gebedsrichting oost- en westbidders. De eerste contractanten uit Java richtte zich in Suriname tot het westen, daar zij in Indonesië gewend waren zich naar Mekka te richten dat voor hen in de westelijke richting was. De groepen na hen, hebben hun gebedsrichting aangepast naar het oosten- Mekka ligt vanuit Suriname gezien in het oosten. Het verschil tussen de twee stromingen ligt ook nog in de culturele en religieuze beleving.

Afgelopen week vierden de joden wereldwijd Rosh Hasjana 5778, het joods Nieuwjaar, de moslims verwelkomde Muharram, het Islamitisch Nieuwjaar 1439 en binnenkort luiden de kedjawenisten het Javaans rituele Nieuwjaar jaar 6444 in.