Van kiezer tot betoger, de tragedie van de democratie

Twee jaren geleden bracht het Surinaams electoraat een stem uit die leidde tot het vormen van een nieuw parlement en een nieuwe regering.
In een volwassen democratie mag worden verondersteld dat deze regering een beleid zal voeren dat in het belang van de hele bevolking is.
In Litanie 9 van het gezangboek van de EBGS wordt een zegen afgesmeekt voor alle overheden van het land opdat … “wij onder hen een gerust en stil leven leiden”. Een leven dus, zonder dyugu dyugu. Een leven waar rust en orde heerst met als doel: voorspoed voor iedereen.

Dat is precies wat door middel van democratie bereikt zou moeten worden. Helaas zijn wij in Suriname daar ver van afgedwaald. Ten onrechte wordt dan beweerd dat de democratie heeft gefaald. Niet de democratie is het probleem, maar de invulling die wij eraan geven schiet schromelijk tekort. Bij een goede invulling van de democratie zou de burger na haar stem uitgebracht te hebben niet voortdurend de straat op moeten om te protesteren. Het is de vraag of protesteren - vooral langdurig - wel de oplossing is of ons eerder van de wal in de sloot helpt.
Als de democratie functioneerde zoals deze moest, zouden het parlement en de media voldoende correctief moeten kunnen optreden. Een typisch voorbeeld hiervan zien we in het Amerika van Donald Trump.

Een andere manier van politiekvoering
De manier waarop in Suriname politiek wordt gevoerd moet op de schop. Bij politiek staan macht en belangen centraal. Politici streven naar macht om daarmee belangen te behartigen. De vraag is, welke belangen behartigd worden door politici met de macht die ze van het volk krijgen. In Suriname zijn dat vaak de belangen van de politicus zelf, zijn/haar familie, vrienden en partijgenoten. Drs. Augustus Boldewijn heeft het ooit zo geformuleerd: ”Politiek in Suriname is een stoelendans rond het eigen belang”. De belangen van het volk komen in de marge aan de orde. Schaamteloos willen opeenvolgende oppositionele partijen door het afdraaien van de liederen van Papa Touwtjie aantonen dat de dan zittende regering de belangen van het volk niet al te serieus neemt. Ze vergeten daarbij dat ook in hun regeerperiode dezelfde liederen voor hun bewindspersonen werden afgedraaid.
Er moet veel veranderen aan het Surinaams politiek bestel. Maar op grond van de huidige omstandigheden wil ik mij beperken tot twee zaken.

Ten eerste zal de rol van de coalitie en de oppositie kritisch moeten worden geëvalueerd. De coalitie stelt zich vaak te volgzaam op ten aanzien van de regering, terwijl de oppositie – ook vertegenwoordigers van het volk – te vaak als een te verwaarlozen groep wordt behandeld. Dit heeft tot gevolg dat de oppositie het als haar belangrijkste taak ziet de regering zo snel als mogelijk ten val te brengen. Het negeren van de oppositie is niet van recente datum, opeenvolgende regeringen hebben zich daaraan bezondigd. Het parlement zou aan gezag toenemen als - met vereende kracht – het beleid van de regering kritisch werd begeleid. Dit tot meerde glorie van het Surinaamse volk, dat dan niet voortdurend voor 'de straat' behoefde te kiezen.
Maar misschien is wel de belangrijkste verandering die de Surinaamse politiek moet ondergaan dat het volk waakzamer moet worden en regelmatiger aan de bel moet trekken bij politici.

Van wandelende billboards naar assertieve burgers
De individuele burger zal beter op haar eigen belang moeten letten. Dat zal moeten gebeuren binnen politieke partijen, maar zeker tijdens verkiezingen. Kijkend naar de grote betogingen van de afgelopen weken heb ik mij steeds weer afgevraagd hoeveel van die betogers zich tijdens de verkiezingscampagnes in 2015 niet als een wandelende billboard hebben gehuld in kleuren van de partijen die thans de regering vormen en dus het beleid uitstippelen. Dit toont weer eens de irrelevantie van al dat verkiezingsmateriaal als petten, tassen, T-shirts paraplu’s etc. Als onbezoldigde - dus super goedkope - wandelende billboards maken de mensen propaganda voor politici die nooit duidelijk zijn over wat ze voor het volk zullen doen.

Mijn advies is dan ook om al dat verkiezingsmateriaal te negeren en zich als assertieve burger op te stellen tijdens de komende verkiezingen. Men zal de politici moeten vragen zich bij die verkiezingen niet als clowns en/of entertrainers te gedragen, maar op tijd te komen met een realistisch verkiezingsprogramma. Tijdens hun toespraken zouden ze kunnen ingaan op de haalbaarheid van het programma en de effecten daarvan voor de burgers. Door het geleidelijk afschaffen van verkiezingsmateriaal hoeven politieke partijen zich niet te binden aan geldschieters die uiteindelijk weer hun buiten proportionele portie komen opeisen. Het is te gek voor woorden om te zien hoeveel bussen – geschilderd in partijkleuren – tijdens verkiezingscampagnes - door het land rijden, maar na de verkiezing zijn er geen auto’s voor de politiek of voor ziekenhuizen. Politieke partijen zouden nu ook kunnen nadenken hoe ze deze volksmanipulatie afbouwen en hun kiezers serieuzer nemen.

Educatie, educatie, educatie
De wereld is nu doordrongen van het nut van de kenniseconomie. Het vermeerderen van de kennis is een bron voor ontwikkeling. Uitdaging is of wij in Suriname ons willen scharen in de rij van volkeren die tot dit besef zijn gekomen. Ik luister wel naar opbelprogramma’s. Deze programma’s staan zeker in dienst van de democratie. Maar hoe vaak merk ik niet dat mensen – soms ook zij die het beter hadden moeten weten – zich bezondigen aan het feit dat ze publiekelijk praten over zaken waar ze niet erg veel van weten. Ze opperen simpele soms zelfs simplistische oplossingen voor gecompliceerde vraagstukken. Het is te hopen dat de Surinaamse burger zich verder zal gaan scholen, zodat wij problemen in hun complexiteit zullen zien en begrijpen en dat politici en anderen burgers ons niet langer knollen voor citroenen verkopen.
Het verbaasd mij niet wanneer ik steeds meer mensen hoor zeggen dat ze niet meer naar de stembus zullen gaan. Maar dat is – indien u in dit land wenst te blijven wonen - geen optie.

Het feit dat oude leiders geen plaats wensen te maken voor vernieuwend denken. Dat het afgeven op anderen voor hen het enige antwoord is op de crisis. Dat politieke partijen geen duidelijke oplossingen presenteren.
Wij zullen elkaar steeds moeten wijzen op onze burgerplicht. Een misleidend bijeffect van demonstraties is echter dat de doorsnee burger het – ongefundeerd idee – krijgt dat de zittende regering het bij de komende verkiezingen niet zal halen. Een zeer grote premature misvatting. Houdt u er rekening mee dat bij het bepalen van de uitslag van de verkiezingen de proportionaliteit een belangrijke rol speelt. Als u niet stemt, maar wel alle ondersteuners van de zittende regering hun burgerplicht vervullen - en die ondersteuners zijn er zeker - dan zult u na de verkiezingen weer ‘betoger’ zijn. Bezint u daarom nu al op uw politieke keus. Het hoeft niet per se op een nieuwe partij te zijn, maar u zou ook een voorkeurstem kunnen uitbrengen. Hoe mooi zou het niet zijn als eens vanwege de vele voorkeurstemmen op kandidaten ergens op de lijst oud gedienden lijsttrekkers niet gekozen worden. Is dat dan eindelijk volksmacht?

Hans Breeveld
(Politicoloog)