Column: Politieke Borrelpraat 334

“Hebben jullie niet gelezen? Die Madurodam in Caracas heeft de inwisseling van z’n hoogste biljet, die 100 bolivar, uitgesteld tot januari.”
“Dat was hem geraden, gezien de economische chaos die de plotselinge inwisseling kamerbreed veroorzaakte.”
“Omdat die inwisseltermijn te kort was.”
“Plus zegt hij dat er een internationaal complot tegen hem is gesmeed waardoor de nieuwe biljetten met een hogere waarde niet op tijd gearriveerd zijn.”
“Neem me niet kwalijk, maar wat een k*&T-smoes is dit. Hoe ga je zo een massale inwisseling opstarten als je niet genoeg nieuwe biljetten in voorraad hebt?”
“Als men z’n eigen falen niet wilt erkennen, gooit men het altijd op een buitenlands complot. Dan is het de CIA, dan de Joden, dan de imperialisten, dan destabiliserende krachten, maar in Amerika is het nu de hackende Poetin, die liet die Tramp winnen.”
“Maar terugkomend op Venezuela, die meneer Madurodam had zeker gedacht dat hij door de snelle inwisselperiode van de zes miljard 100-Bolivarbiljetten maar een deel ingewisseld zou kunnen worden. De rest, volgens hem in handen van bendes die er pakhuizen vol van hadden, zou dan waardeloos zijn geworden.”
“Maar wat heb je daar nou aan?”
“Dan zou dat nieuwe geld kunstmatig meer in waarde zijn, want een groot deel van de oude voorraad zou dan niet ingeleverd zijn.”
“Wat een primitieve manier om je geld in waarde te doen stijgen.”
“Die Moodi van India heeft zoiets toch ook gedaan door de meest gebruikte biljetten snel te doen omwisselen.”
Nou, dat gaf me net als nu in Venezuela, één chaos, totdat onlangs in India zelfs een dag van nationale haat tegen hem werd uitgeroepen.”
“Kunnen we hier in deze kersttijd ook doen ten behoeve van die twee religieuze kemphanen van ons. Wat een haatpastors zijn dat.”
“Wie? Oh, die ene die Toont en die andere die Mijert.”
“Ze zijn beiden zoooow verdraagzaam, dat die ene z’n woorden weigert terug te trekken en die andere een verdraagzaamheidsloop heeft gehouden. Ik hou van je, ik hou zo van je, maar je moet dit niet zijn, dat niet zijn, zus niet zijn, zo niet zijn.”
“Dat moks’alesi-voorbeeld hierover van Sjaar da Ganges vond ik steengoed; gewoon een stukje literatuur schreef ze in d’r column.”
“Mogen onze leerlingen dit soort hoogstandjes op hun literatuurlijst zetten?”
“Nee toch! Ben je belazerd! Ze mogen alleen de acht boeken op hun lijst zetten die hun leesluie juf met moeite deels dankzij uittreksels voor haar hoofdakte moest lezen.”
“Maar dat van die inwisseling: niets nieuws onder de zon. Wij hadden in de jaren tachtig hier toch ook zo een ingreep? Toen moest al ons geld binnen een week omgeruild worden voor dat Antondekomgeld?”
“Braziliё had toen hun Cruzeiro vervangen door de Croesada en wij kregen onze Croes’ede, zei men toen schamper.”
“Vertellen jullie meer daarover; ik was toen 5 jaar oud.”
“Nou, de bedoeling was toch ook dat veel Surinaams geld dat in Nederland zou zijn bij particulieren waardeloos zou worden waardoor de waarde van het nieuwe geld hoger zou worden dan het oude.”
“Niet gelukt. Op maandag neemt een groep, propvol grote coupures bankbiljetten, een vliegtuig naar Londen, vandaar dinsdag een charter naar Guyana, woensdag steken ze vanuit Springlands via de backtrack over naar Nieuw-Nickerie en net op tijd wisselen ze zowat alle Nickeriaanse banken leeg. Zo heb ik toen vernomen.”
“Ik geloof dit niet. Die inwisseling kon toch de hele week plaatsvinden?”
“Jawel, maar maandag en dinsdag alleen de grote coupures, woensdag tot en met vrijdag die kleinere coupures. Boi, wan toe sma mek a moni den dei dati, ongelooflijk.”
“Weet je dat het oude geld voorop werd omgewisseld, en via-via aan connecties werd gegeven die het weer gingen inwisselen?.”
“Wat? Werden de oude biljetten niet meteen onbruikbaar gemaakt door er bijvoorbeeld een hoek uit te snijden of de randen van de stapels met viltstift te kleuren?”
“No boi; ze werden geteld, van bandjes voorzien en en op de banken en de bijkantoren gehouden. Eventuele kasverschillen werden door de verzekeringen gedekt. De eerste dagen ging het er natuurlijk chaotisch en bruya aan toe, vooral vanuit het publiek. Van waar je niet dacht kwam er geld tevoorschijn. De banken werden pas zondagavond over de geldinwisseling ingelicht en riepen hun relevante personeel die avond op om alles voor te bereiden, zodat maandagochtend meteen met de inwisseling kon worden gestart. Samen met de Akkoorden van Leonsberg, oftewel het Leonsbergakkoord, was deze inwisseling werkelijk een van de best bewaarde geheimen in Suriname ooit.”
“En wie brachten de nieuwe biljetten rond?”
“Als ik me niet vergis: militairen in gepantserde voertuigen. Later deden de geruchten de ronde dat er aardig wat nieuwe biljetten nooit bij de banken terecht zijn gekomen. Maar ja, dat is nooit aangetoond, dus: in de doofpot.”
“En al tijdens dat Antondekomgeld begon onze munt zwaar te inflateren en daarna verscheen er nieuw geld met steeds meer nullen. Uiteindelijk werd een biljet van een tientje tienduizend gulden en die van 25 werd 25.000,- gulden.“
“Inderdaad, dat kan ik me herinneren en dat was tevens ons hoogste biljet.”
“Was er dan geen biljet van 100.000,- gulden?”
“Nee. De toenmalige president van het land gaf daar geen toestemming voor. Zijn argument was: iedereen, vooral buitenlanders, zou dan kunnen merken dat er iets fout zat met onze economie.”
“Dus tapu yu sjen.”
“Yes, maar dat gaf enorme problemen bij cash-betalingen met als hoogste een zwaar geïnflateerd 25-gulden biljet. Het was een idiote periode.”
“Maar als jongere in jullie gezelschap vraag ik me nu ernstig af: gaan die nullen er weer bijkomen?”
“Tot nu toe is dat uitgesteld, dankzij al die leningen. De laatste uitwijkmogelijkheid is misschien die ongeveer 1 punt 3 miljard US dollars, die mensen hier in totaal op hun valutarekening hebben. Maar die kan je niet zomaar vorderen; je moet het hebben van een valutarekening eerst verbieden, maar ten eerste zullen daar ook duizenden regeringspartijmensen onder vallen.”
“Nou, die geef je dan in’t geheim een tip: poer’ie moni snel-snel of maak het naar je rekening in het buitenland over of licht het geld en stop het in je bankkluis.”
“Ach, dan weet iedereen het voordat je het denkt.”
“Maar jullie weten toch nog dat er aan het einde van de vorige regering ook een hardnekkig gerucht rond de toenmalige governor van de CBvS de ronde deed dat een van de containers met nieuw gedrukt geld…”
“Inderdaad, er was toen nog een politieke spotprent hierover in de krant verschenen, mi sabi, jaaah. Maar ik vind het griezelig om alhier hierover te praten; die ene bartender staat steeds glazen hier vlak bij ons schoon te vegen. Je ziet gewoon hoe hij z’n oren spitst.”
“Hoe meer je drinkt, hoe meer je spoken bij daglicht ziet.”
“Maar ik vraag me serieus af of ingaande januari 2017 een aantal verhogingen werkelijk doorgevoerd zal worden.”
“Dat zal eens wel moeten, want al die leningen kunnen de zaak voorlopig draaiende houden, maar we zijn zo een beetje uitgeleend. En er is weer valuta nodig om al die grote subsidies, zoals van stroom en benzine, te bekostigen.”
“Maar als al die valuta van Surinamers alhier van de markt verdwijnt en in de kluizen gaat of zo, gaan de banken eraan, want het zijn deze valutategoeden die de lokale banken overeind houden, niet dat Surinaams geld.”
“Dat is wat een zekere figuur uit Nederland, ene Soekdiedramt, hier over de media komt uitkraaien. Luisteren jullie nog meer naar dit soort storingen uit Nederland. Ze willen hier chaos creёren om er munt uit te kunnen slaan.”
“Vandaar dat een flink aantal jonge weldenkenden uit die djoteh-21 Pluspartij van’em is gestapt en een eigen partij heeft opgericht. Goed mang!”
“Nou, maar als ook die laatste uitweg niet meer openstaat, is de laatste mogelijkheid: die impopulaire verhogingen door te voeren. Maar dat gaat zo rigoureus, zo plotsklaps gebeuren, dat we kans lopen dat onze hele economie klem draait.”
“Het zal bij kleine beetjes moeten gaan, anders gaat dat volk iemand naar huis schoppen; dat heeft hij zelf gezegd.”
“Een reden te meer om bij wijze van spreken fu fasten our seatbelts, want we gaan waarschijnlijk een emergency landing moeten maken.”
“Ja, we moeten ons schrap zetten, geen gekke dingen met ons geld gaan doen of achter haat-pastors of wildpraters met een politieke agenda aanrennen, anders straks geen Djai, djai Sarnaam meer, maar helaas dan Bye, bye Sranan.”
“Ik vind dit erg negatief; zo een vaart loopt het beslist niet. Ons land heeft voor hetere vuren gestaan en wij ouderen hebben die overleefd. Wij zijn van hier en zullen jullie jongeren erdoorheen coachen. Aan elk touw komt eens een einde, ook aan deze crisis.”
“Maar zeg eerlijk, a titei disi langaaaa.”
“Desondanks vliegen wij vol goede moed voort. Proost!”

Rappa