Brexit heeft ook gevolgen bij Verenigde Naties

Het Britse vertrek uit de Europese Unie (EU) heeft zeer waarschijnlijk ook gevolgen voor de Verenigde Naties (VN), zowel op de korte als lange termijn. Als Schotland en Noord-Ierland uiteindelijk besluiten om uit het Verenigd Koninkrijk te stappen, waarover alom wordt gespeculeerd, moet het VK zoals het nu formeel bekend staat bij de VN, verder in afgeslankte vorm.

Op het eerste gezicht lijkt er niet zo veel te veranderen, zegt James Paul, voormalig directeur van het Global Political Forum in New York, aan het persbureau IPS. De VN bestaan namelijk uit natiestaten, en het Verenigd Koninkrijk zal in zijn nationale hoedanigheid blijven participeren in alle VN-activiteiten, met name in de VN-Veiligheidsraad. Het Verenigd Koninkrijk is één van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad.

Bij nadere beschouwing zal de impact echter aanzienlijk zijn, hoewel die op verschillende terreinen binnen de VN kan verschillen. "De Europese Unie is in de afgelopen vijf jaar een krachtige stem geworden binnen de VN en alle EU-diplomaten werken nauw met elkaar samen via dagelijkse vergaderingen", zegt Paul, die al bijna negentien jaar het functioneren van de VN volgt.

Hij zegt dat op die manier gezamenlijk positie wordt bepaald en samenwerkingsstrategieën worden opgesteld om gezamenlijke doelen te bereiken. Het Verenigd Koninkrijk was altijd één van de belangrijkste spelers in dit proces. Daarbij profiteerde het van de grote EU-delegatie en de informatienetwerken van VN-delegaties van EU-lidstaten. Na de Brexit werkt dat niet meer op die manier, zegt Paul. Het Verenigd Koninkrijk zit niet meer in de club, is geen deelnemer meer, en staat alleen in het diplomatieke proces, legt hij uit. De Britten, die volgens hem beschikken over groot diplomatiek talent, zullen door "hun geïsoleerde positie hun werk moeten doen vanaf eenzame hoogte."
Schotland en Noord-Ierland

Samen met Rusland, Frankrijk, China en de Verenigde Staten heeft het Verenigd Koninkrijk vetorecht als permanent lid van de VN-Veiligheidsraad, het krachtigste orgaan binnen de VN. Barbara Crossette, momenteel VN-correspondent voor The Nation en voormalige bureauchef bij de New York Times, wijst erop dat Groot-Brittannië niet altijd een "verenigd koninkrijk" was. Hoewel bij het Schotse referendum in 2014 voldoende steun voor onafhankelijkheid ontbrak, herinnerde het eraan dat de kwestie op de achtergrond nog steeds speelt. Wat Noord-Ierland betreft, zegt ze, kan de Brexit een beweging tot hereniging met de Ierse Republiek, of minder waarschijnlijk, met Schotland, versnellen. Zowel Schotland als Noord-Ierland stemden tegen een Brexit.

Het Verenigd Koninkrijk is al lid van de VN-Veiligheidsraad sinds de oprichting van de VN, en overleefde het verlies van de meeste kolonies na de Tweede Wereldoorlog. "Het Verenigd Koninkrijk was altijd een grote speler bij de VN, met een goede buitenlandse dienst en een status op het gebied van de training van diplomaten. Ik zie dat niet veranderen, in ieder geval niet in de nabije toekomst. Frankrijk zit tenslotte ook nog in de P5, met veel minder wereldwijde invloed", zegt Crossette.

Het referendum was volgens haar deels gebaseerd op "Trumpeske" leugens (verwijzend naar Donald Trump) of verzinsels van het Brexit-kamp. "Commentatoren suggereren dat sommige Britten spijt hebben van hun stem voor een Brexit. Dit referendum veroorzaakt een onverwachte wereldwijde recessie en Londen raakt veel van zijn financiële invloed kwijt. Dat raakt de Britse geloofwaardigheid en invloed in het algemeen."

Falend bestuur
In de VN-Veiligheidsraad functioneert het Verenigd Koninkrijk, als een van de vijf permanente leden, los van de Europese Unie. Waarschijnlijk zal een Brexit daar niet veel aan veranderen, zegt Paul, hoewel er onzekerheid over de toekomst bestaat.

"We moeten ons afvragen wat er gebeurt als de Schotten zich terugtrekken uit het Verenigd Koninkrijk en zich aansluiten bij de EU. En wat er gebeurt als Noord-Ierland hetzelfde doet. Het Verenigd Koninkrijk is dan twee belangrijke delen van zijn nationale territorium kwijt en een aanzienlijk deel van de bevolking.
De Brexit, waarschuwt Paul, is een duidelijk signaal dat de politieke ijsberg van na de Tweede Wereldoorlog, snel smelt. Instituten wankelen en het publiek is ontevreden. De Verenigde Naties voelen dat, net als de Europese Unie en bijna alle regeringen. Publieke woede kan negatieve gevolgen hebben, maar het huidige debat en de huidige ontwikkelingen laten ook het falen van bestuurders en leiders zien. Nu zij wakker geschud zijn door de Brexit, zegt Paul, kan de VN daar wellicht van profiteren. Voor de VN-Veiligheidsraad is verandering volgens hem "meer dan ooit" nodig.