Column: Islam en vrouwen
30 May 2016, 09:52
foto


Ik zit in Granada, Spanje, voor de jaarlijkse Summer School die mijn goede vriend Ramon Grosfoguel organiseert over de bevrijdingstheologie van de Islam. Studenten, docenten en activisten van verschillende delen van de wereld komen bij elkaar voor intensieve colleges en discussies over islamitische theologie. Mijn bijdrage gaat over de relatie tussen Decolonizing The Mind en de bevrijdingstheologie in de Islam.

De Summer School is een plek waar je kennismaakt met nieuwe mensen. Als je geen deel bent van de moslimgemeenschap, ben je soms vervreemd van de ervaringen die moslims meemaken in een tijdperk waarin het westen terrorisme koppelt aan de islam. Iemand vertelde mij het verhaal van een geval in Zwitserland waarbij een jongen op school op een niet-westerse manier wilde groeten en weigerde om een lerares te hand te schudden. Hij dreigde een boete te krijgen van 4.000 euro. In het westen groet men elkaar door een hand te geven. Hindoes groeten met gevouwen handen. In de islam groeten mannen elkaar met een kus op de wang. Mannen groeten vrouwen door hun hand naar hun hart te brengen. Niks bijzonders zou je zeggen. De criminalisering van de islam in Europa leidt tot zo een bizarre situatie waarbij moslimjongens gedwongen worden om vrouwen op een westerse manier te groeten op straffe van een boete. Lang leve de vrijheid.
Die criminalisering gaat gepaard met wettelijke maatregelen die de vrijheid van moslims op alle mogelijke manieren inperken in naam van de strijd tegen terrorisme. Het werkt averechts. Moslims krijgen daardoor meer dan voorheen een wrok tegen het westen.

Vorig jaar ontmoette ik Asma Lamrabet in Granada. Asma is een arts en theologe met een enorme kennis van de Islam. Ze is directeur van de Studies and Research Centre on Women’s Issues in Islam of Rabita Mohammadia des Ulemas in Rabat in Marokko. Na haar studie voor arts is ze naar Chili en Mexico gegaan om vrijwilligerswerk te doen. In Latijns-Amerika leerde ze de bevrijdingstheologie van het Christendom kennen. Toen ze terugkeerde naar Marokko, organiseerde ze een studiegroep van vrouwen die zich specialiseerden in de Islam. Ze doceert ook op de Summer School in Granada.

Stephen Small van de University of California Berkeley en ik hebben een serie boekuitgaven opgezet onder de titel Decolonizing The Mind met een subserie 20 Questions and Answers on …. Het format van de subserie is dat een onderwerp wordt behandeld aan de hand van 20 vragen in 80 pagina’s. Vorig jaar besprak ik het idee met Asma om in deze serie een boek te doen 20 Questions and Answers on Women and Islam from a reformist view. Daarna hebben we geskyped, getelefoneerd en gemaild om het boek tot stand te brengen. Het is gelukt. Ze heeft een fascinerend product afgeleverd.

In het boek beantwoordt ze onder meer vragen als:
- Was Eva uit de ribben van Adam geschapen?
- Zijn mannen en vrouwen ongelijk in de islam?
- Staat Islam geweld tegenover vrouwen toe?
- Is steniging de straf voor overspel in de Islam?
- Is polygamie de huwelijksnorm in de Islam?
- Wat zijn de kledingsvoorschriften voor mannen en vrouwen in de Islam?
Het zijn vragen die ook in het Westen gesteld worden over de Islam.

In het Westen is er sinds de zeventiende eeuw een conflict ontstaan tussen geloof en wetenschap. De Europese Verlichting zag in het christendom een obstakel voor de wetenschap. Sommige intellectuelen in het Westen pleitten daarom voor een soortgelijke Verlichting in de islamitische wereld. Sommige moslims reageren op die druk door inderdaad te pleiten voor een hervorming van de islam en de aanpassing van de islam aan 'modernisme'.

Andere moslims beargumenteren dat in de islamitische wereld het geloof geen obstakel was voor de ontwikkeling van de wetenschap. Wetenschap in de islamitische wereld bloeide op niet ondanks het geloof, maar dankzij het geloof. Ze wijzen op verschillende verzen in de Koran waarin Allah de mens opdraagt om de geheimen van de natuur op eigen kracht te ontsluieren. Een Verlichting is niet nodig. Sterker nog, het is nodig om juist nu terug te gaan naar de bron van het geloof: de Koran en de Hadith (verzameling verhalen over de profeet Mohamed). Ze stellen dat veel elementen die gezien worden als typisch islamitisch (ongelijkheid van man en vrouw, steniging en andere barbaarse daden) niet door geloof, maar door cultuur zijn ingebracht.

Asma’s boek is volledig gebaseerd op citaten op de Koran en de Hadith om dit punt te maken ten aanzien van vrouwen en islam. De bronnen pleiten voor een versterking en niet voor een verzwakking van de positie van de vrouw. Ze haalt de ene vers na de andere om haar stelling kracht bij te zetten.

Vanuit een breder perspectief van Decolonizing The Mind plaatsen we deze trend in het kader van kritiek en alternatief voor Eurocentrische wetenschap. Vanuit verschillende invalshoeken is er veel kritiek gekomen op het Eurocentrische karakter van de wetenschap. De kritiek roept de vraag op naar het alternatief: hoe zou een niet-Eurocentrische wetenschap eruit zien? Een dekoloniaal antwoord is dat men teruggaat naar concepten die geproduceerd zijn in eeuwenoude beschavingen (Azië, het Midden-Oosten, de Amerika's). In Latijns-Amerika gaat men terug naar wetenschappelijke concepten uit de beschavingen van de Maya’s, Inca’s en Azteken. De Chinese president Xi Jinping heeft een boek uitgebracht waarin hij uitlegt hoe oude Chinese denkers zoals Confucius oplossingen hebben gepresenteerd voor maatschappelijke problemen die nu nog relevant zijn. Asma’s boek past in deze trend: teruggaan naar concepten die geproduceerd zijn in oude beschavingen zoals de islam om vraagstukken van vandaag op te lossen.
Ik ben trots op en blij met haar eindproduct.

Sandew Hira
Advertenties

Tuesday 19 March
Monday 18 March
Sunday 17 March