Column: Studente daagt docenten uit

In april van dit jaar kreeg ik een mail van een studente van de Vrije Universiteit, Emma Lee Aponsah. Ze schreef onder meer: Toen ik tijdens mijn minor oudheidkunde (waar ik om volgende reden tevens binnen een week afgehaakt ben) andere - Afrikaanse - bronnen over de oudheid aanreikte, werd gezegd dat deze bronnen niet met serieuze argumenten onderbouwd worden OMDAT ze afrocentrisch zijn. Mijn verontwaardiging hierover heeft hen doen besluiten niet verder in discussie te willen gaan. Dit accepteer ik niet zomaar.

Ze wilde iets doen, een conferentie organiseren met kritische sprekers. Ze was wel eens geweest op lezingen die ik gegeven had, en vroeg of ik wilde meedoen. Ze stuurde me de mailcorrespondentie met haar docenten die eindigde met deze zin van de docenten: Wat ons betreft is de discussie hiermee gesloten.

In een gesprek met haar voelde ik haar oprechte verontwaardiging en woede over het feit dat haar witte docenten die de Grieks-Romeinse oudheid doceren eurocentrisch waren in hun lesstof en weigerden Afrocentrische perspectieven aan de orde te stellen, omdat die onwetenschappelijk zouden zijn.
Ze wilde haar woede omzetten in een intellectueel protest tegen haar docenten. Ik zag dat ze zich als individu opstelde en bracht haar in contact met de New Urban Collective om haar draagvlak en organisatiekracht te vergroten en met Djehuti-Ankh-Kheru, een specialist op het gebied van de Afrikaanse beschaving.
In een brainstorming kwamen we tot de conclusie dat een directe confrontatie tussen haar docenten en dekoloniale schrijvers in de vorm van een debat een betere optie is dan een conferentie. Die hielden we achter de hand, als het debat niet zou lukken. Djehuti-Ankh-Kheru en ik zouden in debat gaan met haar docenten Prof. Gerard Boter en Dr. Jaap-Jan Finkelman.

Ze stuurde een uitnodiging aan haar docenten met een uitdaging voor een debat: U heeft uw laatste mail afgesloten met de mededeling dat wat jullie betreft de discussie gesloten zou zijn, zonder verder met mij in gesprek te gaan en/of uw eigen positie kritisch te bekijken.
Inmiddels heb ik zelf nogal wat research gedaan. Hiervoor heb ik specialisten benaderd; academici, schrijvers en specialisten binnen de dekolonisatie beweging. In samenwerking met deze mensen organiseer ik een debat op 27 juni waarvoor ik u beiden van harte wil uitnodigen om uw standpunten te verdedigen.
Stellingen omtrent eurocentrisme en afrocentrisme op de Vrije Universiteit (met name binnen de geesteswetenschappen) zullen centraal staan. Het zal een debat worden over de dekolonisatie van de wetenschap. U zal hier de mogelijkheid krijgen uw visie hierop te delen met vele geïnteresseerden.
Je moet echt moed hebben om zo vastberaden en onbevreesd je docenten tegemoet te treden en hen openlijk uitdagen voor een debat over de inhoud van hun lesstof die je radicaal ter discussie stelt.

Maar weigeren om het debat aan te gaan was ook geen prettig vooruitzicht voor haar docenten, omdat dat hun positie op de universiteit zou verzwakken. Immers, het vrije debat wordt gepropageerd op de Vrije Universiteit. Een weigering zou betekenen dat ze bang zijn dat ze hun standpunten niet kunnen verdedigen in een openbaar debat.
Dus antwoordden ze: Hoewel wij niet veel verwachten van een voortzetting van de discussie, willen wij een debat niet uit de weg gaan.
Ze stelden wel een paar eisen. Er moest een onafhankelijke voorzitter zijn die het vertrouwen geniet van beide partijen. De bijeenkomst moest gratis toegankelijk zijn en er moest een inventarisatie komen van de punten die bij het debat aan de orde zouden komen.
Maar Emma Lee is een kaksi meid zouden we in Suriname zeggen, een flinke dame die zich niet uit het veld laat slaan. Ze antwoordt hen: Geachte meneer Boter en meneer Flinterman. Uit jullie reactie proef ik een zekere angst voor het vrije debat. Jullie vangen aan door een verwachting uit te spreken over een discussie met mensen die jullie nooit eerder hebben gedebatteerd en koppelen die aan eisen waarvan jullie kennelijk hopen dat hier niet aan voldaan kan worden. Dit laatste, omdat het mij behoorlijk duidelijk lijkt dat het uitermate onbeleefd en respectloos is om eisen te stellen aan een debat waar jullie te gast zijn.
Desalniettemin ben ik bereid jullie hier enigszins in tegemoet te komen, hoewel mij geen andere keuze gelaten wordt als ik het debat wil kunnen voortzetten.
Allereerst zal het debat vrij toegankelijk worden, dus er wordt geen entree geheven.
Ten tweede is mijns inziens een objectieve debatleider die staat voor de waarheid vanzelfsprekend. De debatleider heeft echter geen inbreng in de discussie en is er alleen om het debat eerlijk en geordend te laten verlopen. Van hem of haar wordt verwacht dat hij of zij zich onpartijdig opstelt tijdens het debat. Maar een partij met goede argumenten hoeft geen enkele debatleider te vrezen, lijkt me. De vraag om een 'onpartijdige voorzitter die het vertrouwen van alle deelnemers geniet' is dus bovenal overbodig en bovendien vraagt het om een screeningsproces aan jullie kant, gezien de andere partij heeft aangegeven hier niet aan mee te doen, omdat jullie eis omtrent de debatleider niet meer dan vanzelfsprekend is. Persoonlijk vind ik dat absurd.
Wellicht vinden jullie het fijn om zelf op zoek te gaan naar een partijdig persoon in wie jullie vertrouwen hebben en die het debat dan zal leiden. Dit mag jullie moeder, tante of collega zijn. De andere partij zal op voorhand akkoord gaan met jullie partijdige voorzitter.
Ten slotte eisen jullie dat er een inventarisatie komt van de punten die tijdens het gesprek aan de orde zullen komen. Dit betekent echter een beperking op het vrije debat. Het lijkt me onnodig dat de twee partijen betrokken worden bij wat er wel en niet gezegd mag worden door de andere partij. Er zullen dan ook geen beperkingen opgelegd worden. Het debat wordt gevoerd aan de hand van een vraag of een stelling en iedereen is vrij om die vraag te beantwoorden of de stelling te verdedigen zonder enige beperking. Dat is de essentie van het vrije debat.
Jij nu. Er bleef weinig anders over voor Boter en Finkelman dan om akkoord te gaan.

Het debat is gepland voor zaterdag 27 juni van 12.00-15.00 uur aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam. Je kunt je aanmelden via Facebook.

Sandew Hira