Column: Terugblik

2014 is een jaar geweest van belangrijke omslagen in de wereld. Ik noem er een paar. Sinds 1877 was Amerika de grootste economie van de wereld in termen van geproduceerde goederen en diensten. Nog in 2000 was de productie in Amerika driemaal hoger dan in China. Dit jaar is Amerika voor het eerst van de eerste plaats verstoten en is het door China voorbijgestreefd. De productie van goederen en diensten van China was US$ 17,6 triljoen en van Amerika US$ 17,4 triljoen (1 triljoen=1.000.000.000.000). Het zijn cijfers die je laptop passeren zonder enige alarmerende tekens. Maar het is veelzeggend over de verschuiving van macht en kracht in de wereld. Terwijl de nieuwe economische machten in de wereld in Azië, Latijns-Amerika en Afrika blijven groeien, zien we een slinkende economische macht van Amerika en Europa.

Andere opmerkelijke veranderingen vinden plaats in Amerika zelf. Obama heeft de legalisatie aangekondigd van minimaal vijf miljoen ongedocumenteerde immigranten. Een groot deel betreft de Spaanssprekende Latino’s. In 2005 was het aandeel van Latino’s in de totale Amerikaanse bevolking nog 14% en die van de witte Amerikanen 67%. De officiële prognose is dat in 2050 het aandeel van de Latino’s zal stijgen naar 29% en die van de witte Amerikanen zal dalen naar 47%. Witte Amerikanen zijn over 35 jaar een minderheid in Amerika. Het aandeel van Afro-Amerikanen blijft gelijk (13%). Met de legalisatie zal de prognose bijgesteld moeten worden en zal het aandeel van Latino’s waarschijnlijk in kortere tijd naar 29% stijgen. Dat betekent dat binnen niet al te lange termijn de president van Amerika niet zal heten Bush of Obama, maar Gonzalez of Chavez.
Amerika ziet voor het eerst sinds de jaren zestig van de vorige eeuw een nieuwe sociale beweging opkomen tegen politiegeweld. Politiegeweld tegen Afro-Amerikanen is er altijd geweest, maar in het afgelopen jaar heeft het verzet daartegen nieuwe dimensies gekregen. De verontwaardiging over racisme in het politie-apparaat heeft geleid tot felle betogingen en gewelddadige uitbarstingen. En die beweging is maar pas begonnen.

De politieke kaart van het Midden-Oosten is vorig jaar behoorlijk veranderd. In Egypte heeft de militaire dictatuur onder leiding van generaal Abdul Fatah al-Sisi schijnverkiezingen georganiseerd die hij met 97% van de stemmen heeft gewonnen. Twee jaar eerder had de Moslim Broederschap de verkiezingen met 51% van de stemmen gewonnen. De Amerikanen zijn erin geslaagd om de eerste democratisch gekozen president van Egypte in de gevangenis te houden en hun zetbaas Sisi een 'legaal' tintje te geven. Voor Israël was de coup van Sisi tegen het Egyptische volk in 2013 een belangrijke overwinning. Egypte is hun steun en toeverlaat in het Midden-Oosten.

Toch heeft die steun niet kunnen verhinderen dat Israël er niet in is geslaagd om het Palestijnse verzet te breken. Met Sisi die de grensovergang potdicht hield dacht Israël via bombardementen vanaf de lucht de prille eenheid tussen Fatah en Hamas te kunnen breken. Israël heeft duizenden Palestijnen vermoord, maar ze heeft haar doel niet bereikt. De Palestijnen zijn sterker uit de strijd gekomen en zijn begonnen met een internationaal diplomatiek offensief tegen Israël. De Palestijnen hebben het lidmaatschap aangevraagd van het internationaal Strafhok om Israëlische generaals te kunnen aanklagen.

Het westen heeft lange tijd geprobeerd om sjiieten en soennieten tegen elkaar op te zetten. Ze steunden fundamentalistische soennieten (van Al Qaida tot en met de Islamitische Staat) tegen Syrië en Iran (en tegen Khadaffi), maar toen de slang in hun eigen voet beet door onthoofdingen van westerlingen, is het Westen haar vroegere bondgenoten gaan bombarderen. De Amerikaans-Europese politiek in het Midden-Oosten is vastgelopen.

In Europa was de opkomst van extreem-rechts een opmerkelijk verschijnsel. In Frankrijk kreeg Jean-Marie Le Pen van het Front Nationaal bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 18% van de stemmen (6, 4 miljoen). Francoise Hollande kreeg 29% (10,2 miljoen stemmen). Nog nooit was de winst van extreem-rechts bij verkiezingen zo groot. Een jaar eerder maakte in Engeland de extreem-rechtse UK Independent Party haar entree in de gemeenteraden en verbrak de oligopolie van socialisten, liberalen en conservatieven. In Oekraïne kwamen in 2014 neo-nazi's aan de macht en gingen de confrontatie aan met de Russen. Het resultaat is bekend. De crisis in Oekraïne is nog steeds aan de gang.

In Nederland was in de jaren tachtig een eerste golf van de anti-racisme beweging. Sinds 2013 is een tweede golf begonnen die vorig jaar een hoogtepunt heeft bereikt met de arrestatie van 100 activisten bij de nationale intocht van Sinterklaas in Gouda. Die beweging viel samen met massale demonstraties in de moslimgemeenschap tegen de Israëlische invasie van Gaza en tegen islamofobie.

Vergeleken met de onrust in de rest van de wereld is Suriname een oase van rust. Geen massa-demonstraties, geen revoluties, geen brandstichtingen of militaire coups. Gewoon de normale dingen zoals corruptie en boycot van parlementsvergaderingen door mensen die geld krijgen om in het parlement te vergaderen.
Ik kijk uit naar de verkiezingen van mei 2015. Iedere uitslag zal historisch zijn. Als de oppositie wint, dan zal haar belofte om Bouterse op te sluiten een historische verandering inluiden. Als de coalitie wint, dan betekent dat, dat het sociaal-verzekeringstelsel een grotere impact heeft dan etniciteit in de Surinaamse politiek. Ook dat zal historische betekenis hebben.

Sandew Hira