Wereldwijd 1 op 12 mensen besmet met hepatitis

De World Health Organisation (WHO) heeft 28 juli uitgeroepen tot Wereld Hepatitis Dag. Stichting Liefdevolle Handen stelt zich ten doel het begeleiden en opvangen van vrouwen en meisjes met psychosociale en maatschappelijke problemen in het algemeen en die van sekswerkers en verslaafden in het bijzonder. In het kader van wereld hepatitisdag heeft de stichting Liefdevolle Handen gemeend de samenleving meer informatie te verschaffen omtrent deze ziekte.

Ongeveer 400 miljoen mensen zijn besmet met hepatitis B en nog eens 200 miljoen met hepatitis C. Daarmee is wereldwijd gezien 1 op elke 12 mensen besmet. Afrika, Zuid-Amerika en Azië vormen de hoogste risicogebieden om de ziekte op te lopen. Aangezien Suriname deel uitmaakt van Zuid – Amerika en deze ziekte ook hier voorkomt en omdat veel mensen die besmet zijn, dit zelf helemaal niet weten, is het belangrijk aandacht te schenken aan deze dag. Hepatitis kan gerekend worden tot een maatschappelijk probleem vanwege het feit dat het dwars door alle lagen van de bevolking gaat. Kortom een ieder kan met deze ziekte geconfronteerd raken. Hepatitis A wordt overgedragen door besmet voedsel en drinkwater. Risicofactoren voor het oplopen van het hepatitis B en/of hepatitis C virus zijn bijvoorbeeld geboren zijn in een gebied waar virale hepatitis B of C veel voorkomt.

Wat is hepatitis?
Hepatitis is een ontsteking van de lever. De lever is een belangrijk orgaan met veel verschillende functies. Behalve de aanmaak van galvloeistof vindt ook stapeling van vitaminen en mineralen in de lever plaats. In de lever worden heel veel essentiële stoffen geproduceerd zoals eiwitten en vetten. Daarnaast maakt de lever giftige stoffen en medicijnen onschadelijk en speelt zij een belangrijke rol bij de energiehuishouding. De lever is een bijzonder orgaan met een grote reservecapaciteit en een groot herstelvermogen. De lever ligt rechtsboven in de buikholte, vlak achter de ribben. Bij volwassen mensen weegt de lever ongeveer anderhalve kilo en is bijna zo groot als een voetbal. Wanneer een deel van de lever verwijderd wordt, groeit het resterende deel weer aan. Een voorwaarde hiervoor is dat het achtergebleven deel van de lever gezond en groot genoeg is. Hepatitis is een ontsteking van de lever die vaak wordt veroorzaakt door een virus. Dit wordt een virale hepatitis genoemd. Virale hepatitis is een leverziekte waar miljoenen mensen over de gehele wereld mee te maken hebben. Hepatitis komt vrij veel voor.

Hepatitis kan ook een andere oorzaak hebben. Afhankelijk van de oorzaak van hepatitis onderscheiden we twee vormen, namelijk:
- een niet-virale hepatitis
- een virale hepatitis
De symptomen van hepatitis in de beginfase kunnen lijken op die van griep. Ook kan iemand besmet zijn zonder klachten te hebben. Vooral bij hepatitis C kan het lang duren voordat de ziekte zich openbaart, terwijl iemand dan al lange tijd besmet kan zijn met het hepatitisvirus. De overeenkomst tussen de hepatitisvirussen is dat ze allen een leverontsteking kunnen veroorzaken en besmettelijk zijn. Het verschil zit in de manier van besmetting en de ernst van de klachten. Hepatitis A,B en C zijn vormen van virale hepatitis die het meeste voorkomen.
Hepatitis B en C zijn de meest voorkomende vormen in Suriname.

Vormen van overdracht
Hepatitis B is een infectie van de lever, veroorzaakt door het hepatitis B-virus. Dit virus wordt vooral overgedragen door seksueel contact. Het dringt via de slijmvliezen van de geslachtsorganen het lichaam binnen en verspreidt zich dan via de bloedbaan naar de lever. Daar nestelt het virus zich in de levercellen en veroorzaakt een ontsteking. De omvang van de klachten is wisselend. Soms zijn er helemaal geen klachten, maar op de lange termijn kan er blijvende schade aan de lever optreden.

Vaak is het lichaam het virus binnen een half jaar de baas en de infectie is dan voorbij. Dit kan met behulp van bloedonderzoek worden aangetoond. Het virus is dan verdwenen uit het bloed en het lichaam heeft antistoffen aangemaakt. Iemand is dan niet meer besmettelijk en bovendien beschermd tegen een eventuele nieuwe besmetting met het hepatitis B-virus. Soms kan het lichaam het virus niet aan. Er ontstaat dan een chronische hepatitis B-infectie. Iemand met een chronische infectie (ook wel ‘drager’ genoemd) is nog wel besmettelijk voor anderen. De kans dat iemand ‘drager’ wordt, is groter als de infectie op jonge leeftijd wordt opgelopen. Hoe langer je als drager geïnfecteerd bent met het virus, hoe groter ook de kans dat er blijvende schade optreedt in de lever. Er kan ten slotte zelfs leverkanker ontstaan. Hepatitis B is erg besmettelijk. Het virus bevindt zich in het bloed, maar ook in andere lichaamsvloeistoffen, zoals sperma, speeksel en vaginaal vocht.

Iemand kan een hepatitis B-infectie op verschillende manieren krijgen.
Bijvoorbeeld door seksueel contact. Het gaat dan vooral om onbeschermd seksueel contact met penetratie (penis in vagina en penis in anus). Overdracht vindt plaats door contact van sperma en vaginaal vocht met slijmvliezen van de partner. Beschadigingen van het slijmvlies die vaak met het blote oog niet te zien zijn, vergroten de kans op infectie. Daarom geeft anaal seksueel contact het grootste risico om hepatitis op te lopen. Slijmvliezen rond en in de anus kunnen namelijk gemakkelijker beschadigd raken. Het risico op hepatitis B tijdens seksueel contact is groter tijdens de menstruatie. Bij onbeschermde orale seks (pijpen en beffen) is er maar een klein risico op hepatitis B-overdracht. Hoewel het hepatitis B-virus ook in speeksel voorkomt, raakt iemand niet door tongzoenen besmet.

Bloed-bloedcontact
Besmetting kan via besmet bloed plaatsvinden. Bijvoorbeeld door het gezamenlijk gebruiken van naalden en andere attributen zoals rietjes voor drugsgebruik, het gebruik van besmette instrumenten of toediening van besmette bloedproducten in ziekenhuizen en het zich per ongeluk prikken aan een besmette naald door medisch personeel. Infectie komt ook voor via niet hygiënische acupunctuur, tatoeage en piercing of door het gemeenschappelijk gebruik van scheermesjes en tandenborstels. Tijdens de geboorte als de moeder het hepatitis B-virus in het bloed heeft, is de kans groot dat zij het virus tijdens de zwangerschap of bij de bevalling doorgeeft aan haar kind.

Overige vormen van overdracht
Overdracht van het hepatitis B-virus komt ook voor tussen gezinsleden in een gezamenlijk huishouden of onder personen in een instelling. Deze vorm van overdracht is mogelijk door gemeenschappelijk gebruik van scheermesjes en tandenborstels en wanneer je onveilige naalden hebt gebruikt (bijvoorbeeld bij het laten plaatsen van tatoeages of piercings). Ook kan iemand de infectie oplopen als hij gebeten wordt door iemand met hepatitis B.

Wat zijn de klachten?
Meestal verloopt een infectie met hepatitis B zonder symptomen en dus onopgemerkt. Een minderheid van de geïnfecteerden krijgt wél klachten. Veel voorkomende klachten zijn vermoeidheid, verhoging, spier- en gewrichtspijn, lusteloosheid, misselijkheid, pijn in de bovenbuik. Ook huidafwijkingen en gewrichtsontstekingen komen voor. Deze klachten worden in een aantal gevallen gevolgd door een periode van geelzucht: het geel zien van het oogwit en de huid, in combinatie met donkere urine (als oude thee), en soms ook ontkleurde ontlasting (stopverfkleurig). Klachten ontstaan gemiddeld twee tot drie maanden na het moment van de infectie. De klachten duren van enkele weken tot maximaal zes maanden. Ook als alle andere klachten al zijn verdwenen kan iemand nog maandenlang moe blijven.

Mogelijke gevolgen van Hepatitis B
Bij chronische actieve hepatitis B veroorzaakt het hepatitis B-virus een langdurige (chronische) ontsteking in de lever. Deze chronische infectie kan op den duur ernstige gevolgen hebben, omdat er littekenweefsel in de lever ontstaat (levercirrose). Bij levercirrose functioneert de lever minder goed, waardoor er uiteenlopende klachten kunnen ontstaan. Ook is er een verhoogd risico op leverkanker.

Behandeling
Bij acute hepatitis B worden geen geneesmiddelen gegeven. De ziekte gaat meestal binnen een half jaar vanzelf weer over. Het advies is om zoveel mogelijk rust te nemen. Het gebruik van alcohol en voedingsmiddelen die slecht worden verdragen (zoals vet en koffie) wordt afgeraden. Bij de chronische hepatitis B worden wel medicijnen voorgeschreven. Bij 40 procent van de geïnfecteerden wordt het virus hierdoor geremd. In 10 procent van de gevallen verdwijnt het virus uit het bloed.

Vaccinatie
In Nederland worden groepen met een verhoogd risico op hepatitis B gratis gevaccineerd. Dit zijn bijvoorbeeld prostituees, druggebruikers en mannen die seks hebben met mannen. Het vaccin dat hiervoor wordt gebruikt is veilig en effectief. De vaccinatie bestaat uit drie injecties waarbij de tweede een maand na de eerste vaccinatie wordt gegeven en de derde vijf maanden na de tweede vaccinatie. Iemand die is gevaccineerd, is langdurig beschermd tegen hepatitis B.

Ook is het mogelijk om antistoffen tegen hepatitis B toe te dienen als iemand met het virus in aanraking is geweest, zoals bij een prikaccident of na onbeschermd seksueel contact met iemand die met hepatitis B is geïnfecteerd. Dat is alleen zinvol kort na de mogelijke infectie, liefst binnen 24 uur (tot maximaal zeven dagen). Baby’s van moeders met hepatitis B krijgen meteen na de geboorte antistoffen toegediend. Vervolgens krijgen ze tegelijk met de DKTP- prik een volledige inenting tegen hepatitis B. Als bekend is dat de vader drager is van het virus en de moeder niet, wordt eveneens een volledige vaccinatie van de baby aangeraden. Het toedienen van antistoffen na de geboorte is dan niet nodig. In Suriname worden zwangere vrouwen gevaccineerd tegen deze ziekte. Bij de MSM (mannen die sex hebben met mannen) komt hepatitis B het meest voor.

Aanbevelingen ten aanzien van seksuele partners
Wanneer iemand weet dat hij of zij drager is van het hepatitis B-virus wordt aangeraden de vaste (seks)partner, gezinsleden en huisgenoten tegen hepatitis B te laten vaccineren. Bij acute hepatitis B is het belangrijk dat seksuele partners op de hoogte worden gebracht en zich ook laten testen. Het is belangrijk dat men weet hoe het staat met hun gezondheid om een gezonde levensstijl op na te houden.