Column: Uithuwelijken en verliefd zijn

Er zijn twee wegen in een relatie, vertelde iemand mij onlangs. De eerste weg is van de man of vrouw die na zijn werk niet kan wachten voordat hij of zij thuis is. Je loopt snel naar huis om je geluk te ontmoeten. De tweede weg is van de man of vrouw die na het werk extra langzaam loopt, draalt, stil staat en weer sjokt op weg naar huis om zijn ongeluk te ontmoeten.
Je zult maar op de tweede weg zitten. Kun je er nog vanaf?

Ik las onlangs een vertederend artikel dat me aan het denken zetten. Mira Jacobs, een Amerikaanse schrijfster van Indiase origine, vertelt over veranderingen in het gedrag van haar ouders, die op jonge leeftijd uitgehuwelijkt waren. Voor westerlingen staat uithuwelijking gelijk aan vrouwenonderdrukking. Een vrouw wordt tegen haar wil en zonder dat ze zeggenschap heeft in haar lotsbestemming, weggegeven aan een jongen, die net zo weinig zeggenschap heeft in de deal. Het is een deal tussen families. Meer is er niet. Die witte visie op uithuwelijking vertelt een selectief deel van het verhaal en wordt gebruikt als een bevestiging van witte superioriteit waar de vrije liefde tussen man en vrouw het universele menselijke ideaal vertegenwoordigd.

In iedere samenleving is een gezinsvorm (er zijn verschillende soorten) de sociale basis van een gemeenschap. Partnerselectie voor het voortbrengen van kinderen als nieuwe leden van de gemeenschap is daarbij een belangrijk element. In alle samenlevingen is er een spanning tussen partnerselectie op basis van liefde tussen man en vrouw (homoseksuele liefde is in veel samenlevingen taboe) en partnerselectie op basis van andere criteria (klasse, kaste, etniciteit, inkomen etc).
In de koloniale benadering van partnerselectie in niet-westerse samenlevingen ligt de nadruk op die andere criteria als het om niet-westerse samenlevingen gaat en op het eerste criterium als het om westerse samenlevingen gaat.
Het spanningsveld tussen de twee criteria in alle samenlevingen komt tot uitdrukking in kunst: literatuur, poëzie, film, toneel etc. Het zijn de verhalen over het conflict tussen mensen die van elkaar houden en maatschappelijke regels die hun liefde verhinderen.
De dekoloniale benadering van dit vraagstuk laat beide aspecten zien in alle culturen.

Het verhaal van Mira, getrouwd Jacobs, over haar ouders – een meisje uit het kosmopolitische Bombay en een jongen uit een dorp in Madras - die in 1968 In India waren getrouwd voordat ze naar Amerika migreerden, laat die complexiteit zien die witte westerse superioriteit verhindert. Ze begint met een prachtige openingszin: “There are things you tell yourself when you realize your parents are not in love. Love probably isn’t necessary past a certain age.” Na een bepaalde leeftijd doet liefde er niet toe. Gwenti tranga moro lobi. De macht van de gewoonte reguleert het dagelijkse leven en liefde is daarbij niet nodig. Mensen kunnen leven zonder liefde, als het moet. Triest, maar waar.
Ze vertelt over de band tussen haar ouders toen ze naar Amerika vertrokken: “It lacked the palpable electricity I saw between some American couples, but so what? Who said all that hugging and kissing was a good thing? Too many of my friends’ once-­affectionate parents were splitting up. My parents, in contrast, were remarkably solid, a well-thought-through match of religion, goals, and socioeconomic standing, clearly in it for the long haul.” Haar vader, een chirurg, vertelde haar over de verpleegsters die bij hem gingen klagen over hun relaties: “They will say, ‘He has changed’ or ‘She isn’t who I married.’ Indians never say that. We have no idea who we married!”
Mira zag haar ouders nooit als verliefde mensen. Dat hoort niet bij uithuwelijking, Maar dan, rond haar 24-ste begon ze veranderingen te zien in hun gedrag: ”I barely noticed how close my mother was sitting to my father at dinner at our favorite restaurant. They watched me with giddy smiles. Poor parents, I thought. So lonely when I’m not here. Then I saw them playing footsie under the table. That night, after we’d all gone to sleep, I woke up to the sound of them laughing. “You!” my mother squealed. “No, you!” my father insisted. I’d never heard them speak that way to each other in my life. Were they . . . flirting? The next morning, just as I was beginning to think it had all been a strange dream, I walked into the kitchen, and my parents sprang to opposite corners, blushing.”.

Vaak betrapte ze haar ouders in romantische vrijages met elkaar en geschrokken opstonden als ze binnenkwam lopen. Ze is opgevoed in Amerika met het ideaal van de vrije partnerkeuze, die heel vaak eindigt in romantische ellende. En hier was een situatie van onvrije partnerkeuze die overgaat in romantische liefde.
Het zette haar aan het denken over haar eigen relaties en over liefde. Als je haar
verhaal leest, zou het hetzelfde doen.

Sandew Hira