Opmars ISIS in het Midden–oosten: een geopolitieke analyse
01 Jul 2014, 10:00
foto


Op het eerste gezicht lijkt de cirkel van de burgeroorlog in Syrië en de eerste en tweede ‘Golfoorlog-tegen-terreur’ in Irak rond en staat de opmars van de ISIS in de schaduw van de wrede ironie van de recente wereldgeschiedenis. Nadat ze eerst flink hadden huisgehouden in Syrië, hebben de strijders nu hun zinnen gezet op Irak. Mosul, Baiji, Tikrit, Jalawla en Saadiya zijn de steden die de soennitische ISIS-strijders tot nu toe hebben ingenomen. Een blik op de kaart van Syrië en Irak met de gebieden die onder controle van de ISIS staan, geeft een overzicht van de strategie van de terreurorganisatie in het Midden – Oosten en hoe kwetsbaar de aangrenzende staten Libanon, Jordanië, Iran en Israël zijn. (zie aangehecht overzicht)

De ISIS wordt geleid door Abu Bakr al-Baghdadi. Hij veranderde een paar kleine terreurcellen in de meest brutale en dodelijke terreurgroep op aarde. De opmars van de terreurgroep gaat onverminderd door. De ISIS (Islamic State in Iraq and Syria) of ISIL (Islamic State in Iraq and Levant (dus inclusief Libanon), is normaal gesproken een “Al Qaida splintergroepering”, die als machtige militaire macht opduikt en in staat is om steden en land te veroveren en ook te verdedigen. Dit zijn duidelijk niet bijeen geraapte milities of gerekruteerde radicalen zonder veel militaire scholing of kennis, maar hoogst professionele strijders met verzorgde logistieke verbindingen. Geen opduikend “natuurfenomeen”, zoals de ISIS bijna overkomt wie de “main stream media” mag geloven, maar een leger dat kennelijk wordt ondersteund met wapens, geld en voedsel door partijen met netwerkverbindingen.
De verbindingen van de aan Saudi-Arabië grenzende Irakese provincie Anbar, via Mosul richting Syrië met ‘slechts’ de Syrische Koerdische gebieden als ‘buffer’ tussen ISIS en Turkije maken duidelijk dat de groep vooral voeding moet krijgen uit twee regionale grootmachten: Turkije en Saudi-Arabië. Niet geheel toevallig naast Qatar de twee grootste ‘interventionisten’ in de Syrische ‘burgeroorlog’.

Strategische beweegredenen
Beide landen hebben hun eigen, verschillende, strategische beweegredenen om de ISIS te ondersteunen. Turkije gebruikt de groep vooral als tegenwicht voor de vrijwel autonome Koerdische gebieden in Syrië en het ten val brengen van het regiem in Syrië voor de aanleg van een gaspijplijn van Qatar door Syrië naar de Middellandse Zee en het zo saboteren van mogelijke ‘pijplijn-deals’ tussen Syrië, Irak en uiteindelijk Iran. Qatar heeft al meer dan drie miljard US dollar besteed aan internationale terroristen om het regiem van Assad in Syrië ten val te brengen. Saudi-Arabië daarentegen ziet in de groep een mogelijkheid om de allawitische Assad (Shi’ieten) ten val te brengen en daarmee Syrië uit de Iraanse invloedssfeer te onttrekken en van het land een Sunnietische, met de Saudi’s verbonden, staat te maken. Datzelfde doel staat Saudi-Arabië, dat overigens de ISIS formeel als ‘terreurgroep’ ziet, waarschijnlijk in Irak voor ogen, waar sinds de Amerikaanse invasie de Sjiieten de politiek domineren, met de stevige verbondenheid met Iran, en de Sunnieten ‘slechts’ een marginale rol toebedeeld hebben gekregen.

Het is niet correct om in de westerse media het conflict tussen de Sunnieten en Shi’ieten in Syrië, Libanon en Irak als sektarisch te kwalificeren. De oorsprong van deze twee grote stromingen in de islam dateert na de dood van de profeet Mohamed in 632 N.C. Er is een verschil in opvatting geweest over de opvolging van het Kalifaat: de politieke, religieuze en spirituele leider van de islam. De opvolging van het kalifaat was niet vastgelegd door de profeet. De scheiding is echter vooral politiek van aard, op religieus gebied zijn de verschillen niet enorm groot. Het grootste onderscheid is het geloof van de Shi'ieten in een imam, leider van de islam uit het geslacht van de profeet Mohamed, terwijl volgens de Sunnieten ieder capabele moslim deze functie mag bekleden. Door dit verschil in opvatting is de islam sinds 661 N.C. verdeeld in de twee grote stromingen, de Sunnieten en de Shi’ieten. Volgens statistieken van de wereldgodsdiensten ( 2014) zijn van de 1,7 miljard Moslims in de wereld 90% Sunnieten en 10% Shi’ieten. In Irak en Iran vormen de Shi’ieten een meerderheid op de Sunnieten.

Falen politieke leiders
Het conflict tussen deze twee stromingen binnen de islam is het falen van politieke leiders in het Midden–Oosten, de afwezigheid van een representatief politiek beleid in het democratisch systeem van deze staten, het uiteenvallen van de eenheid binnen de Arabische Liga, het realiseren van economische belangen van westen en intolerantie, het verschil in denken over de eigen stroming in de islam tegenover dat van anderen. De Amerikaanse politicoloog Samuel Huntington noemt de bron van dit conflict in zijn publicatie ‘The Clash of Civilizations’, een botsing tussen etnische groepen die opzoek zijn naar een eigen religieuze en culturele identiteit. In deze context zijn terroristische aanslagen toegenomen tussen Sunnieten en Shi’ieten in Irak, Syrië, Libanon en de Koerden in Irak.

Het toonaangevende resultaat van de oproep van mensen in de Arabische wereld voor de omverwerping van falende leiders is getransformeerd naar opstandige jihadistische terroristen. We zagen dat in Libië na de val van Gadhafi. We zagen het in Egypte, Mubarak werd vervangen door de Moslim Broederschap, in dit geval een ‘in-house jihadistische’ beweging. We zien het in Syrië, tegen Assad een toestroom van Al-Qaeda type groepen die strijden voor een eigen identiteit en overheersing. Nu zijn we getuige van de verovering van Irak door een gruwelijke islamitische terreurorganisatie van Al-Qaeda en Jahbat Al - Nusra. Volgens een onlangs verschenen rapport zal de opmars van de ISIS zich verplaatsen richting Jeruzalem en kan de wereld zich voorbereiden op een bloedige oorlog in het Midden – Oosten en geopolitieke gevolgen daarvan onder andere een internationale energiecrisis.


H.Raghoebar
pdf-icon.gif syrie_en_irak.jpg                
Advertenties