Column: Een andere 1 juli?

Jarenlang werd het Keti Koti Festival in Nederland gevierd met een combinatie van gezelligheid en serieuze overdenking. Ik ken de organisatoren persoonlijk en weet dat ze hun best doen om de zaak niet te laten vervallen in louter brood en spelen.
In Suriname was 1 Juli ook vaak alleen een feestdag: nyan, dringi, prisiri. Maar sinds het besef groeit dat slavernij een misdaad was tegen de menselijkheid, vragen steeds meer mensen zich af hoe je met de erfenis van die misdaad moet omgaan.

Niemand zal tegen het vieren van de juridische afschaffing van slavernij zijn. Zo zijn Joden ook niet tegen het stopzetten van de Holocaust, die andere misdaad tegen de menselijkheid. Maar de Joden herdenken de Holocaust, ze vieren niet het einde ervan want ze vinden het vanzelfsprekend dat het systeem nooit had mogen bestaan. Ze houden geen vrolijke optochten en grote muziekfestivals om het einde van de holocaust te gedenken. Bij Keti Koti is het anders. Het feest is er altijd geweest vanaf het moment dat de meesters bedankt werden dat ze zwarte mensen op een andere manier konden uitbuiten en onderdrukken tot nu toe.

Met de opkomst van een grote beweging in Nederland voor een verbod op Zwarte Piet zijn er steeds meer mensen die vragen stellen over het karakter van de activiteiten rond 1 Juli. Maar er is een stroming die gericht is op het bagatelliseren van de misdaad tegen de menselijkheid en een kader presenteert die dat moet bevestigen. Neem Alex van Stipriaan. Die heeft voor de gemeente Amsterdam een rapport opgesteld met een evaluatie van de activiteiten in het kader van 150 jaar afschaffing slavernij. Op de cover van het rapport heeft hij twee foto’s geplaatst waarin hij te zien is als deelnemer aan de activiteiten, voor het geval de lezer het mocht vergeten. De kern van het verhaal is in de titel van de samenvatting weergegeven: Het slavernijverleden is een gedeelde geschiedenis. Ik moet een rapport nog tegenkomen over de Holocaust met als titel: De Holocaust is een gedeelde geschiedenis van Joden en Duitsers. Het zou door Joden gezien worden als een belediging, want het laat het verschil tussen slachtoffer en dader verdwijnen en roept de suggestie op van een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Zie je het al voor je hoe een gedeelde geschiedenis eruit ziet? We hadden het vroeger gezellig hè. Als ik niet gratis voor je wilde werken, dan zweepte je me tot bloedens toe. Dat hebben we gemeen, toch. Als mijn vrouw niet door jou verkracht wilde worden, dan ging je mij vierendelen, zoals gebeurd is met de betovergrootvader van Clark Accord. Gezellig, onze gedeelde geschiedenis. Als ik, net als Tula, mijn vrijheid eiste, dan hakte je mijn hoofd af nadat je mijn gezicht in brand gestoken had. Leuke gedeelde geschiedenis nietwaar.
Pas dit nu toe op de Joodse Holocaust. Jij doet het gas en ik ga dansen in de gaskamer. Een prachtig gedeelde geschiedenis nietwaar. Klinkt luguber toch. Ja, voor de Joodse holocaust, maar niet voor die andere misdaad tegen de menselijkheid: slavernij.

Dit is hoe de geest wordt gekoloniseerd door Alex van Stipriaan in de gedachte van een gedeelde geschiedenis, het idee dat er geen misdaad was met een dader en een slachtoffer en dat er een soort van gezellig samenzijn was.
Het NiNsee, ooit een boegbeeld voor de strijd voor erkenning van slavernij als een misdaad tegen de menselijkheid, maakt het nog bonter. Ze heeft aan spel uitgebracht over slavernij. Slavernij als entertainment, hoe verzinnen ze het. Check de toelichtende teksten bij het spel:
Hoe (over)leef je in slavernij? Ontdek het in deze spannende serious game. Kruip in de huid van Jacob of Amba, beiden slaaf op een Surinaamse suikerplantage. Hoe moeilijk was het om in slavernij te leven? Kies een mannelijk of vrouwelijk personage en kom tot onthutsende ontdekkingen. Je doel is: overleven tot 1 juli 1863 maar dit is niet zo makkelijk als het lijkt. Het leven als slaaf is zwaar en het wordt je knap moeilijk gemaakt. Ga je vluchten of blijven? Wat je ook kiest, beide opties zijn moeilijk. Als je vlucht, moet je de weg naar het marrondorp vinden. Maar pas op de redu musu's.
Een misdaad tegen de menselijkheid als gezellige entertainment. Pas dit toe op die andere misdaad tegen de menselijkheid: de Joodse Holocaust.
Hoe (over)leef je de Holocaust. Ontdek het in deze spannende serious game. Kruip in de huid van Anne Frank of Nathaniel, beiden Joden in Auschwitz. Hoe moeilijk was het om te leven in een vernietigingskamp. Kies een mannelijk of vrouwelijk personage en komt tot onthutsende ontdekkingen. Je doel is: overleven tot en met het einde van de Tweede Wereldoorlog, maar dit is niet zo makkelijk als het lijkt. Het leven als Jood is zwaar en het wordt je knap moeilijk gemaakt. Ga je vluchten of blijf je totdat je de gaskamer in moet. Wat je ook kiest, beide opties zijn moeilijk. Als je vlucht, moet je de weg naar de vrijheid vinden. Maar pas op voor de sondernkommando’s, de Joodse collaborateurs..

Hoe speel je zo’n spel? Ik zie de kinderen al voor me: “Mag ik deze keer Adolf Hitler spelen? Gisteren heb jij Anne Frank gespeeld?”. Het spel is plotseling niet zo leuk meer en heel luguber. Hoe komt dat? Door de kolonisatie van de geest bij NiNsee. Alleen dan kun je verzinnen dat je een misdaad tegen de menselijkheid als entertainment kunt brengen. Een totaal gebrek aan respect voor de miljoenen mensen die omgekomen zijn in deze misdaad. Met het spel wordt de werkelijkheid gebagatelliseerd tot een game.

Het Keti Koti Festival begint met de Bigi Spikri. Voorgaande jaren was het vooral een feest, billen schudden, dansen, plezier maken. Dit jaar heeft een aantal zwarte organisaties het initiatief genomen om tijdens de optocht te laten zien dat het gaat om het herdenken van een misdaad tegen de menselijkheid. Ze roepen op om in die optocht te lopen in zwarte kleding. Sommigen zullen borden dragen met slogans die recht doen aan de erfenis van slavernij als een misdaad tegen de menselijkheid en de eis voor respect voor de slachtoffers van slavernij. Ik ondersteun die oproep van harte.
De speeches tijdens voorgaande herdenkingen stonden vaak bol van algemeenheden. Dit jaar moeten de sprekers tonen dat ze leven in een werkelijkheid waarin de erfenis van slavernij levensgroot ter discussie staat in de eis van een verbod op de racistische stereotype van Zwarte Piet. Ik hoop dat ze dit verbod onomwonden ondersteunen en zich uitspreken tegen het gebrek aan respect voor de slachtoffers van slavernij die in het NiNsee-spel nu tot entertainment is verworden.

Er is een nieuwe generatie in opkomst en die is boos. Een generatie die ergens voor staat. Voor NiNsee geldt wat Malcolm X heeft gezegd: If you don't stand for something you will fall for anything. Voor de jongeren geldt een ander gezegde van broeder Malcolm: Usually when people are sad, they don’t do anything. They just cry over their condition. But when they get angry, they bring about a change. En de onlangs overleden Maya Angelou verklaart dat nader. Zij zegt: wees boos, maar niet bitter: Embrace your anger but avoid bitterness. You should be angry. You must not be bitter. Bitterness is like cancer. It eats upon the host. It doesn’t do anything to the object of its displeasure. So use that anger. You write it. You paint it. You dance it. You march it. You vote it. You do everything about it. You talk it. Never stop talking it..

Sandew Hira

p.s. New Urban Collective, IISR, Zwarte Piet Niet, Stichting Soul Rebel Movement organiseren op het Keti Koti Festival in het Oosterpark in Amsterdam een kort en krachtig programma getiteld 1000 vragen aan Boni Tula Nanny en Nzinga.
Datum en tijd: 1 Juli, Oosterpark, 17.15-17.45 uur. Locatie: tent Boni Tula Oso.