'Márquez maakte Zuid-Amerikaanse literatuur wereldberoemd'

De Colombiaanse schrijver en Nobelprijswinnaar Gabriel García Márquez is op 87-jarige leeftijd overleden. Zijn boek 'Honderd jaar eenzaamheid' is wereldberoemd geworden. Márquez blies zijn laatste adem uit in zijn woning in Mexico waar hij de laatste tien jaren van zijn leven doorbracht. Rappa (Robby Parabirsing), schrijver, columnist, editor/uitgever en bestuurslid van de Schrijversgroep ’77 roemt net als velen, de Latijns-Amerikaanse schrijver.


Rappa zegt aan Starnieuws dat tijdens de studie Nederlands er op werd gehamerd om zich niet blind te staren op West-Europees literatuur. De studenten van de opleiding Nederlands van het Instituut voor de Opleiding van Leraren (IOL) moesten een 'mindshift' ondergaan. "We leefden als land en gemeenschap toen nog heel sterk buiten de Zuid-Amerikaanse realiteit. Toen we Márquez moesten lezen, proefden we iets heel anders dan die Europese literatuur. We proefden de eenzaamheid, de geestelijke incest, het magische realisme en de in de tijd vastgelopen gemeenschappen ver buiten de grote steden van het als continent, het verst van de rest van de wereld, verwijderde werelddeel. Waar gingen oorlogsmisdadigers en topcriminelen als ze wilden verdwijnen? Naar Zuid-Amerika natuurlijk", stelt Rappa.

De schrijver geeft het eerlijk toe. "Ik moet bekennen dat het me enige moeite kostte om toen door zijn magistrale roman 'Honderd Jaar Eenzaamheid' te komen, maar het moest voor het tentamen Zuid-Amerikaanse literatuur. Die verplichting liet een onnavolgbare 'taste' achter." Rappa merkt op dat de woordenschat van Márquez opvallend was, zijn rijkdom aan uitdrukkingsmogelijkheden, waarmee hij de tragiek van de Zuid-Amerikaanse mens veredelde en op een hoger vlak beschreef. "En scherp dat hij was in zijn analyses! Mij is bijgebleven zijn discussiestuk (Kinderen en poëzie), dat hij neerpende naar aanleiding van zijn ervaringen als jurylid van een schrijfwedstrijd voor kinderen. Hij had scherpe kritiek op de storende invloed van volwassenen op de prachtige verzinsels van kinderen. Waarom moest zo een fantasie verpest worden door het op het eind een droom te laten zijn waaruit de hoofdfiguur wakker werd?"

Meer aandacht voor Márquez
Het is jammer dat het meer de dunne boekjes van Márquez zijn die bij vele middelbare scholieren bekend zijn geworden, meent Rappa. Topper daarbij is ‘De kolonel krijgt nooit post.” Wilde je een leerling pakken of die het boek had gelezen, dan vroeg je aan de mondelinge tafel wat het laatste woord uit het verhaal was.
Ook 'Kroniek van een aangekondigde dood', dat in de vwo-literartuurmethode ‘Fa yu e tron wan leisibakru’ (door sommigen werd leisi als lesi gelezen) wordt behandeld, heeft ook veel leerlingen geboeid. Jammer dat sommige leerkrachten dit stukje topliteratuur afkeuren, omdat ‘het te dun is’, alsof dikte de literaire kwaliteit van een boek bepaalt. Ook het verhaal van een schipbreukeling wordt, waarschijnlijk vanwege z’n ‘dunte’, ook wel vaker gelezen. Van zijn wat dikkere boeken worden 'Liefde en andere duivels' en 'Het kwade uur', het meest gelezen. Maar voor zijn topper 'Honderd jaar Eenzaamheid, waarmee hij terecht de Nobelprijs voor de literatuur verwierf, 'Herfst van de patriarch' en 'Liefde in tijden van cholera' is er vaak te weinig tijd om die te lezen en dus op de literatuurlijst van de middelbare school te zetten, zegt Rappa.

"Misschien is het tegen dovemansoren gezegd, maar bij het behandelen van de Latino-literatuur op het VOS zou de nu overleden Márquez beter aan zijn trekken moeten komen. Maar dat zal helaas niet een-twee-drie gebeuren, als we zien hoe stiefmoederlijk de eigen Surinaamse literatuur op onze eigen voortgezette opleidingen wordt behandeld. Veel leerkrachten weten gewoon niet wat ze met het onderdeel literatuur aan moeten, dan de leerlingen alleen maar moeilijk maken door ze te dwingen, boeken die ze zelf kennen, te lezen", zet Rappa de vinger op de zere plek.