Column: De dubbele coup in Egypte
08 Jul 2013, 10:00
foto
Mohamed Morsi


Voor onze ogen ontvouwt zich het zo vaak herhaalde scenario van een militaire coup. Het is een gevaarlijke actie in een buitengewoon gevaarlijke en complexe regio met grote gevaarlijke gevolgen.

Laten we bij het begin beginnen. De Egyptische dictator Hosni Mubarak is in 1975 aan de macht gekomen met steun van Amerika en Israël. Hij bleef bijna dertig jaar aan de macht. Het land kende geen vrije verkiezingen. De officieren van het Egyptische leger combineren hun militaire macht met economische macht. Zij zetten grote bedrijven op. Vrijwel alle economische sectoren worden beheerst door bedrijven die in handen zijn van militairen. Amerika steun het leger met een jaarlijks bedrag van 1,5 miljard dollar. Het topkader wordt getraind door de Amerikanen.

Mubarak en zijn officieren bleven aan de macht door middel van een systematische en grove schending van mensenrechten. In die situatie groeide de Moslim Broederschap. De Broederschap was in 1928 opgericht als een beweging die moslims over de hele wereld, met name in de Arabische wereld, wilde verenigen. Hun kracht lag in het sociale werk dat ze deden: scholen en ziekenhuizen opzetten, alfabetiseringscursussen, ondernemingen draaien waarvan de winsten werden gebruikt om hun sociaal werk te financieren etc.

Buiten Egypte bouwen ze een groot internationaal netwerk op. In praktisch alle Arabische landen hebben ze broederorganisaties. Hamas in Palestina is door hen opgezet en gesteund. In Bahrein, Syrië, Irak maar ook in Afrika (Libië, Algerije, Somalië) en tal van andere landen hebben ze hun vertakkingen. Ze zijn gebaseerd op de Soenni-islam.
De andere grote stroming in de islam, de sjiieten, is hun grote rivaal. In Irak, Iran en Syrië zijn de sjiieten aan de macht.

In de Egyptische revolutie van 2011 waren ze de drijvende kracht achter de massademonstraties. In 2012 richtten ze de Partij voor Vrijheid en Gerechtigheid op die de verkiezingen van dat jaar won. Hun kandidaat, Mohamed Morsi, kreeg 52% van de stemmen en werd president.
Hij kreeg direct te maken met een enorme tegenwerking van het staatsapparaat dat nog vol met Mubarak-aanhangers zat. Met moeite werd Mubarak veroordeeld. Veel van zijn medewerkers inclusief zijn zonen werden vrijgesproken van aanklachten wegens corruptie.

Morsi begaat dan twee grote fouten.
Hij besluit het leger in tact te laten. Op het hoogtepunt van zijn macht had hij de kans om met instemming van het hele volk het leger en de veiligheidsdiensten drastisch te reorganiseren. Hij koos voor het compromis en liet de meeste Mubarak-aanhangers zitten. Die begonnen zich vervolgens te hergroeperen en te organiseren voor het moment waar ze weer konden toeslaan.
Zijn tweede fout is dat hij snel koos om bij verzet tegen zijn beleid grotere groepen van zich te vervreemden en uitsluitend te vertrouwen op de eigen kaders.
Die fouten zijn hem fataal geworden.

Het massaprotest tegen Morsi begon vanuit de linkse hoek en had haar basis in de economie. Morsi was er niet in geslaagd om de economie weer op gang te krijgen. Linkse krachten zetten de Tamarod beweging op (Tamarod=rebel) en organiseerden een petitie met zeven punten:
- Sinds de revolutie van 2011 is de veiligheidssituatie niet verbeterd.
- Er is geen plaats voor de armen in de nieuwe samenleving.
- De regering moest bij het IMF gaan bedelen voor een lening van 3,15 miljard Euro om de overheidsfinanciën op orde te krijgen.
- Er is nog steeds geen gerechtigheid voor de mensen die door de veiligheidsdiensten zijn vermoord tijdens de opstand van 2011.
- Egyptenaren zijn de waardigheid van hun land kwijt.
- De economie is in elkaar gedonderd met hoge inflatie en een groeiend aantal armen.
- Egypte stapt teveel in de voetsporen van Amerika.

Dit linkse manifest werd ondertekend door ruim 20 miljoen mensen en werd de basis voor de grote massa-manifestaties tegen Morsi. Morsi werd dus verweten onvoldoende revolutionair te zijn.

En toen vond de eerste coup plaats tegen een gekozen president. De anti-Morsi demonstranten wilden Morsi weg, maar hoe? Ze zouden nieuwe verkiezingen moeten eisen. Dat deden sommige krachten in de beweging in eerste instantie ook. En op het laatst leek Morsi toe te geven.
Maar al snel begon het leger richting te geven aan de strijd. Morsi moest NU aftreden, zonder verkiezingen. Maar wie moet dan zijn plaats innemen? Dat was niet duidelijk en dat was de eerste coup, de politieke coup.
Door te eisen dat Morsi aftreedt zonder nieuwe verkiezingen was de weg vrijgemaakt naar de tweede coup, de militaire coup.
Als Morsi niet via verkiezingen weggestuurd zou worden, dan was er maar één mogelijkheid: een militaire coup die de “wens van het volk” zou vertalen in actie.
En zo kwam Mubarak’s groep weer aan de macht, en … met steun van Obama, de held van zwart Amerika.

Dit scenario is vaker afgespeeld in de recente geschiedenis. In Algerije had het Front Islamique de Salut (het Islamitische Reddingsfront, een broederpartij van de Moslim Broederschap) in 1991 de verkiezingen gewonnen. Een jaar later greep het leger in. Er werd een noodtoestand afgevaardigd. De islamisten grepen naar de wapens. Er volgde een bloedige burgeroorlog met 100.000 doden. De islamisten werden militair verslagen.

Dit scenario staat Egypte te wachten: opnieuw grove schending van de mensenrechten, arrestaties, executies. En wie spint hier garen bij? Al-Qaida.

Sandew Hira
Advertenties