Ingezonden: Buitensporig politiegeweld nooit goedkeuren

Suriname is een rechtsstaat en dat wil zeggen dat onze samenleving geordend is naar het model waarbij alle mensen, instituten en organisaties zich kunnen beroepen op bestaande wetten en zich ook aan die wetten dienen te houden. Sommige instituten hebben bepaalde taken binnen de samenleving en daarom hebben zij ook een bepaalde mate van macht meegekregen om zich goed te kunnen kwijten van hun taak. De grondgedachte van de rechtsstaat is dat elke burger een zekere mate van bescherming geniet op basis van nationale en internationale wetten om te voorkomen dat de samenleving vervalt tot een machtsstaat waarbij de sterkeren de zwakkeren terroriseren naar willekeur.

In de achter ons liggende maanden en jaren heeft de criminaliteit in Suriname een zekere mate van verruwing vertoond. Dat houdt in dat rovers en inbrekers een stapje verder gingen bij het plegen van hun daden en een zekere brutaliteit aan de dag legden. Vers in het geheugen liggen nog de beroving van een bejaarde man die daarbij kwam te overlijden, de beroving van een casino, de beroving van een juwelier op klaarlichte dag in een druk winkelcentrum, en een inbraak in het huis van een bekende artieste die daarbij ook werd aangerand. In de vroege ochtend van woensdag 13 juni 2012 bereikte het nieuws de samenleving dat de politie vier mogelijke daders van de beroving in het winkelcentrum bij een poging tot aanhouding dodelijk had verwond. Onder vele burgers ging een hoerastemming op omdat men van mening was dat er nu eindelijk korte metten gemaakt moest worden met de lieden die voor blijvende onrust zorgden in de samenleving en andere burgers hun bezittingen afhandig maakten.
Hoewel ik zelf ook van mening ben dat de harde criminelen ook hard aangepakt dienen te worden door de bevoegde autoriteiten, heb ik toch moeite met de mate van geweld welke door de politie is toegepast om deze 'rovers' aan te houden.

Op de persconferentie welke later op de dag werd gehouden door de procureur-generaal, de minister van Justitie en de korpschef van de politie om de dodelijke aanhouding van de vier mannen uit te leggen aan de samenleving, werd er een verklaring afgelegd welke vol hiaten zat en sterk deed vermoeden dat fundamentele normen van het strafprocesrecht en het politie handvest waren overtreden. En na het zien van de beelden en foto's van het doorzeefde voertuig waarin de vier verdachten zaten, was het voor mij vrijwel zeker dat het hier ging om een standrechtelijke executie. Of ten minste, het had veel daarvan weg. Velen waren het niet met mij eens omdat zij meenden dat er nu eindelijk oog om oog tand om tand moest worden toegepast.

Wat vele mensen echter over het hoofd zien, uit pure gemakzucht en een vals gevoel van 'poetic justice' is dat onze rechtsstaat niet gebouwd is op basis van gerechtigheid naar gevoel maar gerechtigheid op basis van bewijs. Zowel de pg, de minister als de korpschef hebben tijdens hun uitleg geprobeerd om de samenleving wijs te maken dat deze vier mannen verantwoordelijk waren voor zware berovingen gepleegd in de afgelopen maanden. Echter hebben ze mij niet kunnen overtuigen. Ik kreeg eerder het gevoel dat deze vier mannen achteraf gemakshalve bezwaard zijn geworden alleen maar om het doodschieten te rechtvaardigen. Want alhoewel ik de politie en de pg het voordeel van de twijfel zou willen geven, zijn er nog steeds enkele vragen die niet beantwoord kunnen worden. Deze wil ik graag op een rijtje voor u zetten:

1. Zover mij bekend is het A-Team de eenheid bij uitstek welke getraind is om vuurwapengevaarlijke verdachten aan te houden en dat heeft zij jarenlang goed gedaan. Waarom is Faya Blo opgericht en wie zitten er allemaal in?

2. De vier doodgeschoten mannen waren slechts verdachten. Volgens de wet is elke verdachte onschuldig totdat een rechter oordeelt dat hij schuldig is. Echter hebben de pg en de korpschef de indruk gewekt alsof deze mannen hun schuld reeds bewezen was. De schuld van een verdachte wordt bij de onafhankelijke rechter bewezen. Het is niet de bevoegdheid van de pg en de korpschef om iemand te brandmerken als dader. Het OM en de politie moeten slechts bewijsmateriaal verzamelen om de verdachte te kunnen berechten en de verdachte aanhouden zodat hij berecht kan worden. De intentie van de justitie is dus nooit om te doden. Als we de foto van de doorzeefde auto weer voor de geest halen dan valt het op dat de auto van voren beschoten is en wel op borst- en hoofdhoogte. Indien de daders op de vlucht waren dan zou de auto van achteren beschoten zijn. Waarom schiet je op borst- en hoofdhoogte als je weet dat het slechts om verdachten gaat? En als de pg zegt dat het geweld welke gebruikt is binnen de juiste proporties is (dus in verhouding met het beoogde doel) mogen we dan niet concluderen dat het beoogde doel niet was om deze mannen aan te houden maar om ze dood te schieten?

Bovendien zei de korpschef zelf dat deze verdachten al jaren bekend waren bij de politie en dat ze bekend stonden als criminelen die na elke beroving hun wapens gingen opbergen. De politie zou deze mannen als enkele dagen op het spoor zijn en ze werden constant gevolgd.
Waarom is er zo bruut op deze mannen geschoten terwijl ze ongewapend waren? Er is toch geen enkel schot vanuit het voertuig gelost?
Waarom zijn de banden of de radiator niet kapot geschoten om het vluchten verder onmogelijk te maken? Als men de mannen al dagenlang volgde waarom is er niet een flink aantal manschappen op de been gebracht om ze te omsingelen? Het optreden getuigd echt van amateurisme.

3. Als de bende vanaf 1995 werd gezocht, waarom heeft men dan ervoor gekozen om ze simpelweg dood te schieten terwijl men zoveel waardevolle informatie uit ze kon halen? Wil de politie niet weten waar de rest van de buit is?

4. Als de bende vanaf 1995 bezig was en al die tijd gezocht werd, waarom zijn de verdachten Goddard, Burleson en Amzink de afgelopen tijden niet verschenen op de 'Most Wanted' lijsten van de politie? Waarom heeft de politie in de achterliggende maanden toen de beroving op Savannah Casino en de geldauto van SoZaVo actueel waren geen opsporing van Goddard, Burleson en Amzink gevraagd aan de samenleving?

5. Van zeker éé n der doodgeschoten mannen had de politie geen harde informatie dat hij iets te maken had van de beroving in de Maretraite Mall. Waarom heeft men het voertuig doorzeeft wetende dat er mogelijk een onschuldige aan boord is? Een van de basisprincipes van het strafprocesrecht is dat de waarheid aan het licht gebracht moet worden zonder daarbij onschuldigen schade te berokkenen of zo je wilt de onschuldigen zo veel als mogelijk met rust te laten.

Nogmaals, het verhaal van de pg, de minister van Justitie en de korpschef zit vol hiaten. Je ontkomt niet aan de indruk dat iets niet klopt.

Dat de politie haar best doet om de zware criminaliteit aan te pakken stel ik zeer op prijs. Maar dat betekent niet dat de regels van de rechtsstaat niet meer gelden. We mogen als samenleving geen buitensporig politiegeweld goedkeuren alleen maar omdat de criminaliteit toeneemt of verruwd. Dat zou grote chaos en rechtsonzekerheid tot gevolg kunnen hebben. Want geweld roept nog meer geweld op.
Bovendien geven wij als samenleving een verkeerd signaal af aan opsporingseenheden als we het doodschieten van verdachten gaan goedkeuren en verheerlijken. Deze opsporingseenheden kunnen dan het gevoel krijgen dat ze maar hun gang kunnen gaan en de rechtsregels aan hun laars kunnen lappen. De regels die gemaakt zijn om zowel de onschuldigen als de schuldigen te beschermen mogen we niet zonder meer uit handen geven vanwege gevoelens van wraak.

Om u een beeld te geven van hoe averechts het op den duur kan uitwerken wil ik een voorbeeld aanhalen. Stel dat het doodschieten van verdachten de normaalste zaak van de wereld zou worden of als wij dat steeds meer zouden toejuichen dan zou het kunnen gebeuren dat bepaalde krachten hiervan handig gebruik zouden maken. Een onderwereld figuur die een bepaalde persoon of zelfs een rivaal uit de weg zou willen ruimen zou dan heel makkelijk een paar corrupte agenten kunnen omkopen om die persoon te liquideren. Het enige wat men zou moeten doen is die persoon aanmerken als verdachte en hem daarna doodschieten, omdat hij zich zogenaamd zou hebben verzet tegen zijn aanhouding.
Het lijkt misschien vergezocht, maar onderschat het zeker niet. Er zijn genoeg landen in de wereld waar speciale opsporingseenheden op een gegeven moment veranderden in legale doodeskaders. Daarvoor moeten wij goed waken. We moeten nuchter en scherp blijven.

Indien de pg, de minister van Justitie en de korpschef van mening zijn dat het aangewende geweld legaal en binnen de perken van alle opsporingsprincipes is dan zou ik ze willen uitdagen om deze casus voor te leggen aan hun collega's in het buitenland. In vrijwel elk Europees land zou deze actie sterk veroordeeld worden en de consequenties voor de drie autoriteiten zouden niet uitblijven. In Engeland leidde het nodeloos doodschieten van een Braziliaanse immigrant zelfs tot dagenlange rellen.
Zelf ben ik eens ook het slachtoffer geworden van een inbraak in mijn woning terwijl ik sliep. Maar toch zal ik buitensporig politiegeweld nooit toejuichen.

Er zijn wetten, regels en principes die aangeven hoe de justitie en de politie moeten omgaan met personen die aangemerkt worden als verdachte en hoe ver men mag gaan om een bepaald doel te bereiken. De politie is niet bevoegd om een doodvonnis te voltrekken over een verdachte omdat slachtoffers en de samenleving dat graag willen zien. Het is niet aan een toevallige procureur generaal of een korpschef om iemand aan te merken als dader en buitensporig geweld tegen die persoon goed te keuren. De wet is daar.

Partrick Kluivenberg